Crowdfunding udziałowy a prawo

Crowdfunding udziałowy definiowany jest jako finansowanie projektu, które polega na odsprzedaży określonej liczby udziałów przedsiębiorstwa inwestorom indywidualnym w formule open-call, za pomocą narzędzia teleinformatycznego – platformy crowdfundingowej (Ahlers, Cumming, Gunther i Schweizer 2015; 958).

Nabycie tych udziałów uprawnia do partycypowania w zyskach generowanych przez spółkę. Udziały nabywane w czasie kampanii crowdfundingowej mogą być odsprzedawane innym inwestorom. Jednakże charakteryzują się one bardzo niskim poziomem płynności z uwagi na brak infrastruktury do obrotu tymi instrumentami (Freedman, Nutting, 2015; 9).
Można zatem uznać iż, z uwagi na swój charakter, crowdfunding udziałowy jest typową publiczną ofertą nabycia udziałów w spółkach z o.o. kierowaną do nieograniczonego odbiorcy, z tą jedyną różnicą, iż pojęcie „udziału” nie mieści się w definicji papierów wartościowych (w przeciwieństwie do akcji, która jest papierem wartościowym). Oznacza to, iż udziały w spółkach z o.o. nie podlegają reżimowi oferty publicznej w rozumieniu Ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych („ustawa o ofercie”).

Zwalnia to spółkę z o.o. z konieczności dopełnienia szeregu formalności jakie wiążą się z publiczną emisją papierów wartościowych, w szczególności w zakresie sporządzenia i udostępnienia memorandum informacyjnego lub prospektu emisyjnego. Wyłączenie spółek z o.o. spod obowiązków emisyjnych, określonych w ustawie o ofercie, pozwala im na skorzystanie z dobrodziejstw crowdfundingu udziałowego jako alternatywnej i znaczniej tańszej metody pozyskania dodatkowego kapitału.

Pomimo, iż equity crowdfunding szturmem opanowuje rynki finansowania start-upów w Stanach Zjednoczonych i w Europie, napędzając w ten sposób gospodarkę i branżę, to w Polsce wciąż jest to dziewiczy temat. Przyczyną takiego stanu rzeczy są bariery prawne utrudniające spółkom z o.o. obrót udziałami, rodzące konieczność dokonywania wielu innych czynności przed notariuszem, jak chociażby podejmowanie uchwał o podwyższeniu kapitału bądź składanie oświadczeń o objęciu udziałów czy ostatecznie przepisy regulujące wewnętrzną organizację spółki z o.o.

Charakter spółki z o.o. sprawia, że sprawdza się ona w typach przedsiębiorstw prowadzonych przez mniejszą liczbę wspólników, którzy z zasady posiadają prawo osobistej kontroli spraw spółki. W kontekście crowdfundingu szczególnie istotne jest sformułowanie umowy spółki, tak aby maksymalnie zabezpieczyć kluczowych wspólników, z jednoczesnym ograniczeniem praw pozostałych udziałowców, wszędzie tam gdzie jest to uzasadnione względami gospodarczymi, wyłącznie do prawa do udziału w zysku. Dla kluczowych wspólników wyjściem z tej sytuacji może być ustanowienie w spółce rady nadzorczej, dzięki czemu indywidualne prawo kontroli wspólników będzie mogło zostać wyłączone.

Coś zaczyna się dziać 

Częściowo problem ten został rozwiązany nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, która weszła w życie 1 kwietnia 2016 roku, która pozwala spółkom z o.o. utworzonym za pomocą wzorca, w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych, na dokonywanie czynności związanych ze zmianą umowy spółki za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Wśród zalet nowej regulacji należy wymienić możliwość:

– podejmowania uchwał, w tym także uchwały o rozwiązaniu spółki, bez formalnego zwoływania zgromadzenia wspólników pod warunkiem wykonania prawa głosu przez wszystkich wspólników;

– zmiany umowy spółki w zakresie podwyższenia kapitału w sytuacji gdy kwota podwyższenia pokrywana jest wkładem pieniężnym;

– złożenia oświadczenia o objęciu udziałów przez nowych wspólników;

– zbycia udziałów przez dotychczasowego wspólnika;

– utworzenia listy wspólników.

Wszystkie wymienione czynności będą mogły zostać dokonane przez spółkę z o.o. przy wykorzystaniu wzorca. Istnieje jednak wymóg by wspomniane wyżej oświadczenia były podpisane przy użyciu bezpiecznego podpisu elektronicznego lub potwierdzone profilem zaufanym ePUAP. Niewykluczone, że na upowszechnienie stosowania elektronicznych środków identyfikacji przy zbywaniu udziałów wpłynie konieczność dostosowania polskich przepisów w zakresie podpisów elektronicznych do rozporządzenia unijnego eIDAS, które weszło w życie 1 lipca 2016 roku.

Nowe regulacje, oceniając z perspektywy crowdfundingu udziałowego, mogą wpłynąć korzystnie na jego rozwój w Polsce a tym samym na wzrost liczby spółek z o.o., które skorzystają z tej metody pozyskiwania kapitału. Dodatkowym atutem nowelizacji, co stanowi plus zarówno po stronie spółki z o.o. jak i inwestora, jest ograniczenie kosztów notarialnych,

…ale na lepsze trzeba będzie jeszcze poczekać..

O tym jak zaczyna być postrzegany crowdfunding udziałowy w Polsce świadczy pomysł Ministerstwa Rozwoju. Nowe rozwiązania prawne, nad którymi obecnie pracuje rząd, dotyczące wprowadzenia prostej spółki akcyjnej mają wpisywać się także w strategie rozwoju crowdfundingu. Dzięki postulowanym rozwiązaniom crowdfunding udziałowy zyskałby nowe perspektywy rozwoju. Prosta spółka akcyjna („PSA”), czyli nowy typ spółki akcyjnej, ma stanowić dopasowaną do potrzeb start-upów formę organizacyjną.

Ramowy projekt Ministerstwa Rozwoju zakłada: możliwość rejestracji spółki on-line w 24h, minimalne wymogi kapitałowe na poziomie 1 zł, stanowiący 100 akcji, po 1 gr każda; wnoszenie do spółki know-how i innych aktywów bez konieczności ich wyceniania, dematerializację akcji bez konieczności tworzenia spółki publicznej notowanej na giełdzie, możliwość uregulowania w statucie różnych form uprzywilejowania lub ograniczenia zbywalności pakietów akcji, ustanowienie jednolitego organu administrującego, tzw. Rady Dyrektorów czy szybką likwidację spółki w razie niepowodzenia. Projekt pozwala także PSA na korzystanie z różnorodnych form dokapitalizowania, w tym także poprzez crowdfunding, co pozwoli przyciągnąć zagranicznych inwestorów, którzy dzięki odformalizowaniu przepisów związanych z dokonywaniem inwestycji będą skłonni lokować środki w polskich podmiotach. Proponowane zmiany bez wątpienia przyczynią się do dalszego rozwoju crowdfundingu udziałowego w Polsce.

A tymczasem w Europie…

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej zamieszczonym w raporcie z maja tego roku, aktualnie nie jest ona zainteresowana regulacją crowdfundingu. Takie podejście wpisuje się w rozsądny trend nie tworzenia rozdmuchanych regulacji, mogących znacząco spowalniać rozwój innowacyjności. Zamierza bacznie obserwować jego dalszy rozwój oraz próby usankcjonowania przez kraje UE. Obecnie siedem państwo przyjęło regulacje dotyczące crowdfundingu, w szczególności w zakresie wymogów stawianych projektodawcom, operatorom platform crowdfundingowych czy inwestorom.

Lucyna Warda, absolwentka WSHIP i SGH, członek ORA w Warszawie, business coach, specjalistka od obsługi spółek kapitałowych i transakcji inwestycyjnych, od 8 lat zaangażowana w powstawanie i rozwijanie różnych inicjatyw gospodarczych.