Czy opinia sądu jest wiążąca dla ZUS?

Odmówiono mi wypłaty zasiłku chorobowego za okres 1,5 m-ca, twierdząc, że w nowym okresie zasiłkowym byłem niezdolny do pracy na tą samą chorobę, na którą byłem niezdolny w okresie poprzednim. Sąd oddalił moje odwołanie, ale z innego powodu – zbyt krótkiej przerwy pomiędzy okresami zasiłkowymi, na co ZUS nie powoływał się w decyzji odmawiającej mi wypłatę zasiłku. Natomiast w kwestii tożsamości chorób sąd wypowiedział się na moją korzyść (nie były to te same choroby), o czym zostałem powiadomiony w uzasadnieniu wyroku. Czy zatem opinia sądu zawarta w uzasadnieniu wyroku jest wiążąca dla ZUS i czy powinien on pomimo oddalenia odwołania ten zasiłek mi wypłacić. Czy wyrejestrowanie z ubezpieczeń ZUS właściciela firmy zobowiązuje go do zamknięcia firmy i niewykonywania jakichkolwiek czynności związanych z prowadzoną działalnością np. opłacenia faktury za prąd, czynszu za najem lokalu, faktury za telefon w firmie (abonamentu), czy ogłoszeń reklamowych?

ZUS powinien uznać wyrok sądu w tej części, w której podzielił stanowisko ubezpieczonego, jednakże może się od niego odwołać, a tym samym wstrzymać się z wypłatą zasiłku. Zgodnie z art. 47714 § 2. k.p.c. w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. W każdym wypadku zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych jest wyznaczany treścią decyzji organu rentowego (postanowienie SN z 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 601), przy czym przepisy o postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości uznania nieważności takiej decyzji (por. postanowienie SN z 14 kwietnia 1999 r., II UKN 161/99, OSNAPiUS 2000, nr 14, poz. 561).

W obecnym stanie prawnym, po wprowadzeniu trójinstancyjnego orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, sąd pierwszej instancji nie może uchylić zaskarżonej decyzji i przekazać sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania; w każdym zatem wypadku wadliwości decyzji musi orzec co do meritum. Gdyby jednak, na skutek rażącego naruszenia przepisów, został wydany wyrok kasatoryjny, podlegałby on zaskarżeniu w drodze apelacji ( art. 367 §). Z kolei kasacja przysługiwałaby tylko od wyroku sądu apelacyjnego utrzymującego w mocy zaskarżone orzeczenie (oddalającego apelację), albowiem jedynie wyrok tej treści kończyłby postępowanie w sprawie (por. art. 392 § 1 ). Zasadą jest, że sąd drugiej instancji (sąd apelacyjny – por. art. 477 8 ), jeśli nie oddala apelacji, zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy ( art. 385 i 386 § 1 ). Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania może więc nastąpić tylko wyjątkowo, gdy stwierdzono nieważność postępowania ( art. 386 § 2 w zw. z art. 379 ) lub w razie nie rozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w części (art. 386 § 4).

W drugim przypadku, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, dopuszczalne jest nie tylko uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji, ale także zaskarżonej odwołaniem decyzji i przekazanie sprawy bezpośrednio organowi rentowemu. W szczególności będzie to uzasadnione, jeśli okaże się, że występują istotne i obszerne luki w materiale dowodowym, które powinny być wypełnione w postępowaniu przed organem rentowym. Uchylając zaskarżony wyrok i przekazując sprawę organowi rentowemu do ponownego rozpoznania, sąd II instancji dokonuje oceny prawnej zgłoszonych żądań oraz udziela wskazań co do dalszego postępowania, które są wiążące zarówno dla organu rentowego, jak i sądów obu instancji rozpoznających sprawę powtórnie (art. 386 § 6 k.p.c, uchwała SN z 18 grudnia 1986 r., III PZP 78/86, OSPiKA 1988, nr 3, poz. 48). Sąd drugiej instancji przekazuje sprawę celem jej ponownego rozpoznania organowi, który wydał decyzję zaskarżoną odwołaniem, chyba że organ ten nie jest właściwy; w takim wypadku sprawę należy przekazać organowi właściwemu według przepisów odrębnych.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2005 r. (I UK 105/2004) wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerw w jej prowadzeniu powoduje – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia. Zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej tylko w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych może prowadzić do ustania obowiązku ubezpieczenia w przypadku rzeczywistego zaistnienia przerwy w prowadzeniu tej działalności. Zawieszenie lub wyrejestrowanie działalności zobowiązuje właściciela firmy do nie wykonywania czynności związanych z prowadzoną działalnością. Oficjalnie w prawie nie występuje pojęcie „zawieszenie działalności gospodarczej”, ale domniemam, że wyrejestrowanie się ze składek ZUS i złożenie oświadczenia o czasowym zaprzestaniu prowadzenia działalności w US jest tożsame z jej „zawieszeniem”.

Nikt nie zwalnia przedsiębiorcy, który wyrejestrował się ze składek, z obowiązku uiszczania opłat w związku z korzystaniem z lokalu czy telefonii komórkowej, ponieważ dotyczą one okresu, w którym prowadzona była działalność gospodarcza.

Podstawa prawna:

• Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 r. Nr 137, poz. 887 ze zm.);
• Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.).

Przemysław Gogojewicz