Ile wyniosą opłaty za pracę sezonową w Niemczech?

Poszukuję informacji na temat kosztów pracy sezonowej w Niemczech, tzn.: gdy w Polsce mam w tym czasie urlop płatny, gdy w Polsce mam w tym czasie urlop bezpłatny, gdy w Polsce jestem na bezrobociu.

W związku z podpisaniem przez Polskę i Niemcy porozumienia od dnia 1 lipca br. zmienią się zasady opłacania przez niemieckich pracodawców składek na ubezpieczenie społeczne za niektórych rodaków pracujących sezonowo w Niemczech. Jakim nowym regulacjom podlegać będą, wyjaśniają Ministerstwo Polityki Społecznej i Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Do pracy sezonowej w Niemczech wyjeżdża co roku około 300 tys. Polaków. Wśród tej grupy są bezrobotni, rolnicy, tzw. drobni przedsiębiorcy, studenci, emeryci i renciści oraz osoby, które „dorabiają” za granicą podczas urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego. Do czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej wszyscy Polacy wyjeżdżający do Niemiec na „saksy” byli objęci niemieckimi przepisami ubezpieczeniowymi z tytułu wykonywanej tam pracy sezonowej, z tytułu działalności zarobkowej prowadzonej w Polsce, osoby te podlegały polskiemu natomiast systemowi ubezpieczeniowemu w ZUS lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zgodnie z porozumieniem, od 1 lipca br. pracodawca niemiecki będzie musiał odprowadzać do polskiego ZUS składki na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzenia osób zatrudnionych sezonowo w Niemczech. Dotyczyć to jednak będzie tych osób, które w Polsce są zatrudnione jako pracownicy i wyjeżdżają na saksy podczas urlopu wypoczynkowego, ferii lub wakacji. Warto przypomnieć, że 27,21 proc. składki odporowadzaniej do ZUS należy pobrać z wynagrodzenia pracownika, natomiast 20,64 proc. składki finansuje sam pracodawca.

W tym roku z tych regulacji będą wyłączeni ci pracownicy sezonowi (na etacie w Polsce), którzy zdążą podjąć pracę sezonową najpóźniej do 30 czerwca br. Podstawową zasadą wyrażoną w rozporządzeniu 1408/71 jest obowiązywanie ustawodawstwa tylko jednego państwa. Jest nim zazwyczaj ustawodawstwo kraju zatrudnienia. Jeżeli jednak osoba pracuje w dwóch lub więcej państwach członkowskich, wówczas do niej stosowane jest ustawodawstwo kraju zamieszkania. Odpowiedź na pytanie, którego państwa członkowskiego ustawodawstwo ma zastosowanie, zależy więc od tego, czy w czasie wykonywania pracy za granicą w charakterze pracownika dana osoba:

• podlega ubezpieczeniom społecznym w Polsce z tytułu aktywności zawodowej, czy też

praca za granicą jest dla niej jedynym źródłem zarobkowania w danym okresie.

Osoba zatrudniona w Polsce jako pracownik, która w czasie swego urlopu wypoczynkowego czy też ferii lub wakacji (np. nauczyciel) podejmie pracę sezonową w Niemczech – podlega przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego w państwie miejsca zamieszkania – czyli w Polsce (zgodnie z art. 14.2.b) i) rozporządzenia 1408/71). W takim przypadku składki na ubezpieczenia społeczne, zarówno z tytułu zatrudnienia w Polsce, jak i z tytułu pracy sezonowej wykonywanej u naszego zachodniego sąsiada, muszą być odprowadzane do ZUS.

Oddział ZUS właściwy dla miejsca zamieszkania pracownika będzie wystawił formularz E 101. Wcześniej jednak pracownik musi przedłożyć:

• poświadczenie od pracodawcy o udzielonym urlopie płatnym (z wykazanym okresem, na jaki urlop został udzielony),
• kopię umowy o pracę, zawartą z niemieckim pracodawcą, a w razie braku takiej umowy – oświadczenie osoby zainteresowanej, zawierające nazwę i adres pracodawcy niemieckiego oraz okres pracy za granicą.

Zagraniczny pracodawca zobowiązany jest zgłosić takiego pracownika sezonowego do polskiego ubezpieczenia oraz opłacać i rozliczać należne składki ubezpieczeniowe – zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce w tym zakresie.

Osoba bezrobotna – zarówno z prawem do zasiłku dla bezrobotnych, jak i bez niego i osoba na urlopie bezpłatnym (czyli każda osoba w Polsce nieaktywna zawodowo), która podejmuje pracę sezonową w Niemczech, podlega wyłącznie niemieckiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego (zgodnie z art. 13.2.a rozporządzenia 1408/71). Zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek odbywa się wtedy według zasad obowiązujących w Niemczech, z wszelkimi konsekwencjami wynikającymi z tego ubezpieczenia. Jeśli więc osobie takiej przydarzy się np. wypadek przy pracy sezonowej za granicą, to wszelkie świadczenia z tytułu tego wypadku ustalane są i wypłacane przez niemieckie instytucje ubezpieczeniowe.

Przepisy unijne dotyczące ubezpieczenia społecznego osób pracujących na własny rachunek w Polsce i dorabiających w Niemczech w sezonie nie są wyraźne. W związku z tym, między polskimi i niemieckimi instytucjami ubezpieczeniowymi, powstały rozbieżności, jak traktować te osoby.

Jeżeli Niemiec zatrudnił polskiego pracownika przed 30 czerwca 2005 r., wówczas zgodnie z zasadami wynikającymi z niemieckich przepisów, musi zgłosić osobę zatrudnioną do niemieckiego ubezpieczenia społecznego. Jeśli natomiast zatrudni takiego pracownika już w lipcu br. lub później, wówczas będzie musiał zgłosić go do polskiego ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, według zasad wynikających z polskich przepisów, i odprowadzać należne składki do ZUS.

Pracodawca niemiecki zatrudniający polskich pracowników wykonujących w Niemczech pracę sezonową powinien:

• uzyskać identyfikator NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej). O jego nadanie zwraca się do naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście. Nie musi przy tym stawić się w urzędzie osobiście – formalności może dokonać za pośrednictwem poczty;
• zgłosić płatnika składek na formularzu: ZUS ZPA (gdy pracodawca zagraniczny jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej) lub ZUS ZFA (gdy pracodawca zagraniczny jest osobą fizyczną);
• zgłosić pracowników do ubezpieczeń na formularzach ZUS ZUA;
• comiesięcznie rozliczać i opłacać należne składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy, w terminie do 15 dnia następnego miesiąca za dany miesiąc.

Rozliczenia należnych składek dokonuje się w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA oraz załączonych do niej imiennych raportów miesięcznych ZUS RCA za każdego ubezpieczonego. Szczegółowe informacje dotyczące obowiązków płatników można uzyskać w jednostkach terenowych ZUS.

Każda osoba, która podejmując zatrudnienie w Niemczech nie będzie miała wydanego przez ZUS formularza E 101, będzie podlegała niemieckim przepisom ubezpieczeniowym i pracodawca niemiecki będzie musiał odprowadzić za nią składki wyłącznie do niemieckiego systemu ubezpieczeniowego. Pracodawca chcąc mieć pewność, że zatrudnia osobę należącą do tej grupy, za którą nie trzeba płacić składek do ZUS, może oczywiście zażądać poświadczenia faktu, że dana osoba nie jest w Polsce zatrudniona i nie będzie pracować w Niemczech będąc jednocześnie na płatnym urlopie wypoczynkowym w Polsce. Tego typu poświadczenia (oświadczenia) jednak, jeżeli będą praktykowane, to wyłącznie z inicjatywy pracodawców niemieckich.

Formularz E 101 otrzymają jedynie, po przedstawieniu wymaganych dokumentów osoby będące w Polsce pracownikami.

Czy sprawdzą status pracownika sezonowego?

Weryfikacja tego, czy Polak wyjeżdżający na saksy do Niemiec, jest osobą bezrobotną, uczniem czy pracownikiem na urlopie wypoczynkowym, będzie dokonywana wyłącznie w stosunku do tych ostatnich osób. Te osoby będą musiały uzyskać formularz E 101, a ZUS podczas jego wystawiania będzie sprawdzał, jaki status zawodowy ma osoba ubiegająca się o dokument.

Szczegółowe informacje na temat ubezpieczenia społecznego od pracy sezonowej w Niemczech można uzyskać w ZUS pod nr tel.: (022) 623 31 57, (022) 623 31 98, (022) 623 31 12.

Przemysław Gogojewicz