Kapitał początkowy a emerytura według nowych zasad
O wysokości przyszłej emerytury decyduje tzw. kapitał początkowy. Wylicza go ZUS dla osób, które podlegały przed 1 stycznia 1999 r. ubezpieczeniu społecznemu, a ich okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą co najmniej 6 miesięcy i jeden dzień. Aby to było możliwe, należy najpierw udokumentować swój staż pracy oraz zarobki z okresu przed reformą emerytalną.
Komu ZUS wyliczy kapitał początkowy?
Pojęcie kapitał początkowy wprowadziły przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ustawą emerytalną. Zgodnie z tą ustawą Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala kapitał początkowy osobom, które:
- urodziły się po 31 grudnia 1948 r., jeżeli
- opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub pozostawały w zatrudnieniu przed 1999 r.
Osobom urodzonym po 1948 r., które warunki do emerytury spełnią po 2007 r., ZUS obliczy emeryturę według nowych zasad. Prawo do tego świadczenia nie będzie uzależnione od długości przebytych okresów ubezpieczenia. Wysokość emerytury będzie zależała od: kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych w ZUS po 1998 r. na indywidualnym koncie ubezpieczonego oraz kwoty kapitału początkowego. Emerytura będzie wynikiem podzielenia podstawy jej wyliczenia, tj. zwaloryzowanej kwoty kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby wnioskującej o jej przyznanie.
Emerytura będzie przysługiwała po osiągnięciu wieku: 60 lat – w przypadku kobiet, 65 lat – w przypadku mężczyzn. Należy zaznaczyć, iż prowadzona przez ZUS od 1999 r. ewidencja składek na ubezpieczenie emerytalne, na indywidualnym koncie ubezpieczonego, pozwoli na ustalenie emerytury bez konieczności gromadzenia przez wnioskodawcę dokumentacji potwierdzającej okresy zatrudnienia i opłacania składek po 1998 r. Natomiast za okresy pracy/ubezpieczenia przypadające przed 1999 r. zostanie odtworzona teoretyczna składka na ubezpieczenie społeczne poprzez obliczenie kapitału początkowego. Kwota kapitału początkowego – ustalona na dzień 1 stycznia 1999 r. – jest zapisywana, tak jak kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, na indywidualnym koncie ubezpieczonego.
W pewnym uproszczeniu zatem można stwierdzić, iż kapitał początkowy jest to teoretyczne odtworzenie składek na ubezpieczenie społeczne opłaconych przed 1999 r., tj. przed wprowadzeniem obowiązku ewidencjonowania przez ZUS składek na ubezpieczenie emerytalne na indywidualnym koncie ubezpieczonego. To teoretyczne odtworzenie składek na ubezpieczenie społeczne następuje:
- poprzez obliczenie (według obecnych zasad) hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r., za przebyte przed 1999 r. okresy składkowe i nieskładkowe, a następnie
- pomnożenie kwoty tej hipotetycznej emerytury przez średnie dalsze trwanie życia (kobiet i mężczyzn) w wieku 62 lat, ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.
Osoby, którym ZUS wyliczy kapitał początkowy, przy składaniu wniosku o emeryturę nie będą ponownie kompletowały dokumentów potwierdzających okresy składkowe i nieskładkowe przebyte przed 1999 r. oraz wysokość osiąganego wynagrodzenia.
W zreformowanym systemie emerytalnym emerytura będzie przysługiwała z 2 lub 3 źródeł: z ZUS, otwartego funduszu emerytalnego i ewentualnie z pracowniczego programu emerytalnego lub innego indywidualnego ubezpieczenia.
Osobom urodzonym przed 1949 r. nie oblicza się obecnie kapitału początkowego. Ustalana tym osobom emerytura, obecnie i w latach następnych, jest obliczana po udowodnieniu: odpowiednio długiego okresu składkowego (lub okresów składkowych) i okresów nieskładkowych (nie przekracających 1/3 udowodnionych okresów składkowych) oraz osiąganego wynagrodzenia, od którego została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
