Non Profit: Fundacja – Jak założyć

Jak założyć fundację

Fundacje mogą ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Fundacji nie może powołać jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, np. spółka cywilna. Siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Fundacja, która ma prowadzić działalność na terenie jednego województwa, powinna mieć siedzibę na terenie województwa objętego działalnością tej fundacji.

Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie. W oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację. Mogą to być pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości.

Ważnym dokumentem jest statut. Jest to dokument odrębny od oświadczenia woli o ustanowieniu statutu. To fundator ustala statut fundacji, określający co najmniej:

• nazwę fundacji,
• siedzibę,
• majątek,
• cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji,
• skład i organizację zarządu,
• sposób powoływania zarządu (nawet sam fundator nie jest uprawniony do odwołania członków organu fundacji, jeżeli jej statut nie przyznaje mu tego uprawnienia; uprawnienia fundatora w tym zakresie nie przechodzą na jego spadkobierców),
• obowiązki i uprawnienia zarządu i jego członków.

Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące:

• prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej (fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza niż 1000 złotych; jeżeli fundator przewiduje prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację od chwili jej ustanowienia, to w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji nie ma obowiązku określenia wartości środków majątkowych przeznaczonych do prowadzenia tej działalności),
• dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją,
• zmiany celu lub statutu (to warto uwzględnić; nawet sam fundator nie może zmienić statutu fundacji, gdy jej statut nie upoważnia go do dokonywania takich zmian),
• tworzenia obok zarządu innych organów fundacji (np. rad nadzorczych, rad programowych, komisji rewizyjnych itd.),
• przeznaczenia środków majątkowych fundacji po jej likwidacji (w braku takich postanowień środki te powinny być przeznaczone na cele, o których mowa na samym początku niniejszej strony).

Fundator może wskazać ministra właściwego ze względu na cele fundacji. Oświadczenie fundatora w tej sprawie powinno być dołączone do statutu i przekazane sądowi prowadzącemu rejestr fundacji.

Uprawnienia fundatora do tworzenia statutu nie przechodzą na jego następców prawnych, z jednym wyjątkiem – gdy ustanowiono fundację w testamencie, to statut tworzony jest w ramach polecenia przez spadkobiercę (spadkobierców).

Fundator może odstąpić od osobistego ustalenia statutu i upoważnić do jego ustalenia inną osobę fizyczną lub prawną.

Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS.

Likwidacja fundacji

W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie. Jeżeli statut nie przewiduje likwidacji fundacji lub jego postanowienia w tym przedmiocie nie są wykonywane, w wypadkach wymienionych wyżej właściwy minister lub starosta zwraca się do sądu o likwidację fundacji.

W wypadkach innych niż przewidziane wyżej likwidacja fundacji może nastąpić tylko na mocy przepisu ustawy.

Jeżeli statut fundacji nie określa przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła.