Przedsiębiorstwo i jego system finansowy

Firma, bank i kredyt

Kredyt oznacza stosunek ekonomiczny polegający na odstąpieniu prze jedną stronę na rzecz drugiej określonej wartości w pieniądzu lub w towarach, pod warunkiem zwrotu w określonym terminie ekwiwalentu jej wartości, zazwyczaj łącznie z wynagrodzeniem w postaci procentu.

Funkcje kredytu:

• funkcja emisyjna (płatnicza) oznacza, że kredyt bankowy jest instrumentem emisji pieniądza odpowiednio do wzrostu zapotrzebowania na pieniądz, wynikającego ze wzrostu produkcji dóbr i usług, obrotu towarowego oraz dochodów. Wprowadzanie wyemitowanego pieniądza do obrotu odbywa się prawie wyłącznie przez udzielanie kredytów bankowych podmiotom gospodarczym,
• funkcja rozdzielcza wynika z rozbieżności w czasie między przychodami i wydatkami jednostek gospodarczych oraz ludności. Kredyt spełniający tę funkcję niweluje wspomniane rozbieżności i przemieszcza nagromadzone czasowo zasoby pieniężne podmiotów gospodarczych i oszczędności ludności do jednostek wyrażających zapotrzebowanie na środki pieniężne,
• funkcja dochodowa polega na tym, że kredyt służy do tworzenia dodatkowych dochodów, zwiększając siłę nabywczą po stronie kredytobiorcy. To dodatkowe tworzenie dochodów powiększa popyt produkcyjny i konsumpcyjny, gdyż umożliwia nabycie dóbr i usług jednostkom nie dysponującym obecnie własnymi środkami,
• funkcja motywacyjna może być wykorzystana przez kredytodawcę do poprawy procesów gospodarczych w jednostce zaciągającej kredyt, jeżeli zaciągnięcie kredytu uzależnione jest od osiągnięcia określonej kondycji ekonomicznej kredytobiorcy.

Podstawowymi podmiotami kredytu są:

• kredytodawca może nim być osoba prywatna, podmiot gospodarczy, lecz zazwyczaj są nim instytucje zawodowo zajmujące się udzielaniem kredytów, a więc banki i kasy oszczędnościowe,
• kredytobiorca może nim być jednostka gospodarcza z różnych działów gospodarki narodowej lub osoba fizyczna.

Kredyty mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów. Mimo wielkiego bogactwa form i rodzajów kredytów można przyjąć za cele poznawcze pewne kryteria pozwalające wyodrębnić podstawowe układy klasyfikacyjne.

Ze względu na kryterium przeznaczenia wyróżnia się:

• kredyty konsumpcyjne, udzielane ludności na zakup przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, budownictwo mieszkaniowe i na inne produkty,
• kredyty na działalność gospodarczą, udzielane podmiotom gospodarczym na różne cele.

Podział  kredytu za względu na okres, na który jest udzielany i po upływie którego powinien być spłacony, dzieli się na:

• krótkoterminowy udzielany na okres kilku miesięcy, co najwyżej roku,
• średnioterminowy udzielany na  kilka lat bardzo często okres ten wynosi od 1 do 3 lat,
• długoterminowy udzielany na okres wieloletni od 3 do 10 lat, a nawet na dłużej.

Ze względu na przedmiot kredytu rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje:

• kredyty inwestycyjne, przeznaczone na finansowanie nakładów inwestycyjnych,
• kredyty obrotowe, przeznaczone na finansowanie działalności eksploatacyjnej.
  Wśród kredytów obrotowych rozróżnia się kredyty płatnicze (kasowe, przejściowe), zaciągane na pokrycie wymaganych zobowiązań i pilnych płatności gotówkowych,
• kredyty sezonowe, zaciągane na skup produktów sezonowych lub sfinalizowanie gromadzonych zapasów przedsezonowych.

Kredyty mogą być udzielane dwiema metodami:

• w rachunku bieżącym,
• w rachunku kredytowym.

Kredyt w rachunku bieżącym jest udzielany poprzez uprawnienie kredytobiorcy do zadłużenia się na bankowym rachunku bieżącym do wysokości przyznanego kredytu. Każdy wpływ środków na ten rachunek zmniejsza zadłużenie i umożliwia ponowne zadłużenie się. Jest wiec to kredyt odnawialny.

Druga metoda polega na prowadzeniu przez bank odrębnego rachunku kredytowego, na którym ewidencjonuje się wykorzystanie przyznanego kredytu- może być on wykorzystany w transach oraz spłacany w ratach.

Stosując kryterium form kredytowania rozróżnia się:

• kredyty dyskontowe (wekslowe), udzielane poprzez wykup weksli przed ich terminem płatności,
• kredyty akceptacyjne, polegające na akceptowaniu wystawionych na bank weksli trasowanych ( bank zobowiązuje się do udzielenia kredytu na ich wykupienie), wykorzystanie tego kredytu może również nastąpić poprzez poręczenie weksla przez bank w drodze awalu,
• kredyty czekowe, służące na pokrycie czeków rozrachunkowych gwarantowanych przez bank w przypadku braku środków na rachunku wystawcy czeku,
• kredyty lombardowe, udzielane pod zastaw przedmiotów wartościowych lub papierów wartościowych,
• kredyty hipoteczne, udzielane pod zastaw hipoteczny, ustanowiony na nieruchomościach,
• kredyty inkasujące wierzytelności (faktoring- pośrednictwo), udzielane pod przeniesione wierzytelności z wierzyciela na bank w drodze cesji odpowiednich dokumentów.

Według specjalnych warunków kredytowych rozróżnia się poza kredytami zwykłymi:

• kredyty preferencyjne, udzielane na korzystniejszych warunkach na określone cele, np. na rozwój produkcji rolnej i przetwórstwa rolnego, na ochronę środowiska,
• kredyty dewizowe, udzielane w dewizach na transakcje w handlu zagranicznym.