Usługi budowlane – kiedy powstaje obowiązek podatkowy

Zgodnie z generalną zasadą, obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Przy czym jeżeli wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu od dnia wykonania usługi (co ma również zastosowanie do faktur za częściowe wykonanie usługi). Od powyższej zasady ustawodawca określił jednak liczne wyjątki, do których właśnie należą usługi budowlane i budowlano-montażowe.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy

W myśl art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku VAT, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usługi.

Oznacza to, że z tytułu wykonania usługi budowlanej, dla powstania obowiązku podatkowego pierwszorzędne znaczenie ma termin zapłaty, ale tylko wówczas, gdy kontrahent dokona płatności za wykonaną na jego rzecz usługę w terminie 30 dni, a ściślej rzecz ujmując w terminie 29 dni od dnia jej wykonania, gdyż 30. dnia obowiązek podatkowy powstanie niezależnie od tego czy zapłaty dokonano, czy nie. W takiej sytuacji dzień otrzymania zapłaty, czyli uiszczenia należnej kwoty na rzecz usługodawcy (w kasie przedsiębiorstwa bądź wpływu środków z tego tytułu na rachunek bankowy), powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Jeżeli płatności dokonano np. 10. dnia od dnia wykonania usługi, to tego samego dnia w przedsiębiorstwie budowlanym powstaje obowiązek podatkowy.

Przykład

Spółka wykonała usługę budowlaną w dniu 16 lutego 2005 r. Z umowy wynika, że płatność ma nastąpić w terminie do 16 marca 2005 r. Firma dokonała zapłaty za usługę w dniu 10 marca 2005 r.Kiedy powstanie obowiązek podatkowy?

W tym przypadku obowiązek podatkowy powstanie w dniu, w którym Spółka otrzymała zapłatę. Jeżeli natomiast usługobiorca nie uregulowałby należności w określonym w umowie terminie, to i tak obowiązek podatkowy powstałby 16 marca br., ponieważ byłby to 30. dzień od dnia wykonania usługi.

Przy rozliczaniu robót budowlanych częste są przypadki, iż zapłata nie jest dokonywana w formie pieniężnej, ale w formie wzajemnej kompensaty należności i zobowiązań. Jak w takim przypadku określić moment powstania obowiązku podatkowego? Odpowiedź na to pytanie odnajdujemy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 2000 r., sygn. akt l SA/Po 1844-1848/99, w którym stwierdzono, iż w sytuacji gdy faktury za roboty budowlano-montażowe nie są rozliczane w drodze przekazywania środków pieniężnych, lecz w drodze tzw. kompensat, to przy tym sposobie rozliczeń datą zapłaty jest data zaksięgowania faktury. Księgowanie jest bowiem jednocześnie datą dokonania rozliczenia w formie kompensaty. Jeśli zatem zaksięgowanie kompensaty nastąpi przed upływem 30. dnia od wykonania usługi, to obowiązek wykazania zobowiązania podatkowego powstaje w miesiącu, w którym faktura zostaje zaksięgowana, a nie 30. dnia od dnia wykonania usługi, czyli np. w następnym miesiącu. Zapłata polega bowiem nie tylko na faktycznym otrzymaniu określonej należności pieniężnej, ale również na uznaniu rachunku podatnika w formie tzw. kompensaty.