Wycena aktywów i pasywów cz. I

Ustalając zasady wyceny poszczególnych pozycji aktywów i pasywów konieczne jest przeanalizowanie uregulowań wynikających z ustawy o rachunkowości. Artykuł odpowiada m.in. na pytania, jak ustala się cenę środka trwałego, czy też czym są aktywa obrotowe. Wskazuje ponadto różnice między środkiem trwałym a aktywem.

Środki trwałe

Z przepisów art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy wynika, że do środków trwałych zalicza się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, nie zakwalifikowane do inwestycji zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku  i przeznaczone na potrzeby jednostki. Są to w szczególności:

• nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
• ulepszenia w obcych środkach trwałych,
• inwentarz żywy.

Do środków trwałych zalicza się również środki trwałe przyjęte przez jednostkę do używania na mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron zwana „finansującym” oddaje drugiej stronie zwanej „korzystającym” środki trwałe do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, a umowa zawarta pomiędzy stronami spełnia co najmniej jeden z warunków określonych w art. 3 ust. 4 ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy jednostki, których roczne sprawozdania finansowe, w myśl art. 64 ust. 1, nie podlegają obowiązkowi badania i ogłaszania, mogą dokonywać kwalifikacji umów, o których mowa wyżej, według zasad określonych w przepisach podatkowych.

Należy pamiętać, że do środków trwałych nie zalicza się tych nieruchomości, które nie są użytkowane przez jednostkę dla realizacji jej zadań statutowych lecz zostały nabyte lub wytworzone w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu ich wartości, uzyskania z nich przychodów lub innych pożytków. Zalicza się je do inwestycji zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy. Z przepisów ustawy nie wynika, aby nieruchomości  zaliczone do inwestycji podlegały amortyzacji lub umorzeniu.

Wartość początkową środków trwałych stanowi cena ich nabycia lub koszt wytworzenia.
Trzeba wiedzieć również o tym, że cena zakupu środka trwałego, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem środka trwałego do stanu zdatnego do używania, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.