ACCESS: innowacje są koniecznością
11 partnerów, w tym Polska, uczestniczy w projekcie ACCESS, realizowanym w ramach Programu „Europa Środkowa”, finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, który jest odpowiedzią Unii Europejskiej na coraz bardziej palącą potrzebę sprostania wyzwaniom konkurencyjnego rynku i podniesienia wartości gospodarek państw członkowskich Wspólnoty wobec krajów spoza niej. Tym samym jest to jedna z form realizacji celów zawartych w Strategii Lizbońskiej.
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej to partner reprezentujący Polskę w projekcie ACCESS (ACCelerating regional competitivenESS and sector-based excellence through innovation management tools and techniques). Obok niej uczestniczą w nim instytucje z Austrii, Czech, Niemiec, Węgier, Włoch, Słowacji i Słowenii. Jaki jest punkt startu, od którego zaczyna się realizacja programu?
ACCESS czyli co?
Ostatnie lata to czas, w którym poszczególne kraje UE opracowywały i wdrażały wiele systemów wsparcia innowacyjności w gospodarce. Każdy z krajów działał w innym warunkach kulturowych i politycznych i każdy robił to oddzielnie. W rezultacie powstała mapa wielu obszarów innowacji, podzielona na kraje, branże i sektory. Próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu i dlaczego wprowadzanie innowacyjności różni się w zależności od poszczególnych sektorów, a przede wszystkim jak korzystać z tej wiedzy w ramach całej Wspólnoty, jest w programie ACCESS przyjmowane jako sposób na wzrost innowacyjności w UE. Partnerzy projektu przeprowadzili wywiady z regionalnymi prekursorami innowacji, zyskując ich poparcie dla promowania, zrozumienia, rozwoju i wdrażania międzynarodowych narzędzi i technik związanych z innowacyjnością poszczególnych sektorów.
Do szczegółowej analizy wybrano trzy sektory, w których poziom rozwiązań innowacyjnych jest najwyższy, a więc przemysł spożywczy, sektor biotechnologiczny i mechatronikę. Program dla Europy Środkowej kładzie nacisk na poprawę najważniejszych elementów zarządzania i procesów technologicznych mających wpływ na poziom innowacji. Dlatego też najważniejszym zadaniem ACCESS, realizowanym w Polsce przez ARR S.A. w Bielsku-Białej, jest wspieranie odpowiedniego zarządzania innowacjami w regionach partnerskich oraz wybranych sektorach. Chodzi głównie o zachęcanie do badań nad nowymi technologiami i poszukiwania nowych rozwiązań, zarówno w przedsiębiorstwach już istniejących, jak i tych, które dopiero powstają. Partnerzy projektu mają na celu maksymalizację korzyści, jakie odniosą zaangażowane firmy i instytucje, a przede wszystkim uczestnicy tzw. trójkąta wiedzy (firmy plus instytucje finansowe plus centra naukowe), a także instytucje pośredniczące, władze publiczne, MSP itd. Duża różnorodność strategii innowacji i zachowań innowacyjnych w poszczególnych sektorach posiada olbrzymi potencjał – jeśli tylko traktowane są one kompleksowo – i właśnie na tym założeniu opiera się projekt ACCESS.
Innowacje powszechniejsze, niż sądzono
Innowacyjny potencjał w unijnej Europie jest wyższy, niż się powszechnie wydaje, a liczby dotyczące tego obszaru mogą zaskakiwać. Najwięcej rozwiązań innowacyjnych działa w medycynie, przemyśle farmaceutycznym i przetwórczym oraz przemyśle spożywczym. Można przyjąć, iż w europejskim przemyśle rozmaitych biotechnologii pracuje dzisiaj prawie 100 000 osób, aczkolwiek zatrudnienie w branżach, które korzystają z efektów tej dziedziny innowacji jest znacząco wyższe. Ponad 44 proc. zatrudnionych jest zaangażowanych, w większym lub mniejszym stopniu, w badania i rozwój biotechnologii, nie mając nawet pełnej świadomości w tym względzie. Podstawowym obszarem, gdzie wykorzystuje się wynalazki biomedyczne, i to na skalę przemysłową, pozostaje nadal medycyna i ochrona zdrowia.
Innowacyjny potencjał jest różny w poszczególnych krajach, a linia podziału dotyczy, rzecz jasna, krajów „starej” i „nowej” Unii Europejskiej, istnieją także różnice między poszczególnymi prowincjami, województwami, czy regionami. Na przykład we włoskim regionie Friuli Venezia Giulia skoncentrowano się głównie na rozwoju biotechnologii medycznych, dotyczących kardiologii, neurologii, onkologii, hepatologii, medycyny regeneracyjnej, genetyki i bioinformatyki. Dzisiaj w tej włoskiej prowincji działa 11 firm biotechnologicznych, 8 z nich w obszarze biotechnologii medycznych, a większość skupionych w klastrze biomedycyny. W niemieckiej Badenii-Wirtemberii klaster biotechnologiczny (The Cluster Biopolymers/Biomaterials) koncentruje 70 firm, 40 obiektów, gdzie prowadzi się badania, 10 dostawców usług oraz partnerów instytucjonalnych i finansowych.
W rankingu rozwoju innowacji nieźle prezentuje się południowy nasz sąsiad – Czechy, które dysponują około 60 firmami biotechnologicznymi i 400 jednostkami badawczymi, z których większość zlokalizowana jest w Pradze, zyskującej dzisiaj pozycję stolicy biotechnologii w tym kraju. Najlepiej rozwinięte u Czechów są biotechnologie z obszaru farmakoterapii ludzi i zwierząt, diagnostyki, procesów fermentacyjnych, utylizacji odpadów, ochrony środowiska naturalnego, uprawy roślin. Z kolei Węgry dysponują dzisiaj 110 firmami biotechnologicznymi, aczkolwiek sektor ten należy wciąż do najmłodszych pod względem czasu powstania pośród państw „nowej” UE.
Mechatroniczne bogactwo
Jednym z kierunków rozwoju innowacyjnego, którego potencjał badany jest w 4 regionach Europy – na Górnym Śląsku w Polsce, niemieckiej Badenii-Wirtembergii, Górnej Austrii i słowackim regionie Presov – jest mechatronika. To multidyscyplinarna dziedzina wiedzy inżynierskiej, o której wpływie na codzienne życie zwykłych ludzi niewielu zdaje sobie sprawę, a jeszcze mniej liczni mają świadomość przyszłości, w której mechatronika zdominuje rynek innowacji w całej gospodarce.
W ostatnim czasie zespół ekspertów projektu ACCESS gościł w woj. śląskim, badając, wraz z przedstawicielami ARR S.A. z Bielska-Białej, jego potencjał innowacji i praktyczną skalę rozwoju sektora. Dokument, który powstanie po tej wizycie, ma wielką szansę wspomóc potencjał intelektualny regionu i wskazać najlepszy kierunek, jaki warto nadać temu bogactwu.
Górny Śląsk jest najbardziej uprzemysłowionym regionem w Polsce i największym zurbanizowanym obszarem w Europie Środkowej. W samej aglomeracji śląskiej skupia się na stosunkowo małym obszarze 14 największych miast, w których żyje ponad 2 mln ludzi. Istnieje tu ponad 30 uczelni, w tym Wyższa Szkoła Mechatroniki w Katowicach, w której kształcą się przyszłe kadry w jednej z najnowocześniejszych inżynierskich specjalizacji (wywiad z rektorem WSzM w drugiej części artykułu).
Eksperci projektu ACCESS odwiedzili zarówno firmy wdrażające innowacje z dziedziny mechatroniki, jak m. in. ASTOR w Katowicach, specjalizującą się w dziedzinie automatyzacji procesów, Instytut Badań i Rozwoju Motoryzacji Bosmal, w Bielsku-Białej, fabrykę Fiata w Tychach, a także instytucje z otoczenia biznesu, w tym m. in. Dom Maklerski Secus, czy Górnośląską Agencję Promocji Przedsiębiorczości S.A. w Katowicach.
Na końcowy raport z tej wizyty trzeba jeszcze poczekać, ale z pewnością ekspercki team będzie w stanie szczegółowo opisać zjawiska, które zachodzą na Górnym Śląsku w dziedzinie innowacji, ujęte, w wykonanej w ramach ACCESS, analizie SWOT (Strengths/ Weaknesses/ Opportunities/ Threats). Analiza wskazuje na występujący na Śląsku niedostatek menedżerów potrafiących współdziałać w klastrach, jak również trudności z przełożeniem wiedzy teoretycznej na praktyczną wśród absolwentów uczelni technicznych. Stymulowanie rozwoju bliskiej współpracy pomiędzy światem nauki, a światem biznesu i przemysłu, obok wzmożenia tempa prac nad badaniami w obszarze innowacji, wydaje się być jedną z największych możliwości przyspieszenia wyścigu Górnego Śląska o miejsce w pierwszej lidze innowacyjnych regionów.
Jak to ugryźć?
W projekcie ACCESS przyjęta została specjalna metoda badawcza, której celem jest wsparcie krajów i regionów w rozwoju ich polityki innowacji, poprzez pokazanie tzw. najlepszych praktyk stosowanych w innych państwach w danej dziedzinie gospodarki. Sposób badania nosi nazwę ACCESS Peer Review Methodology. Metoda polega na tym, iż zespół składający z 4-6 ekspertów z krajów innych od wizytowanego, gości w wybranym regionie przez tydzień. Eksperci są specjalistami w swojej dziedzinie i dysponują całościową wiedzą dotyczącą najlepszych praktyk stosowanych w określonej branży w Europie. Efektem ich pracy jest sporządzenie raportu określającego mocne i słabe strony regionu w obszarze innowacji, jak również przygotowanie rekomendacji dotyczących rozwoju i zarządzania Regionalnym Systemem Innowacji w wizytowanej strefie. Jest to więc swego rodzaju mapa drogowa, umożlwiająca władzom regionalnym, liderom lokalnym, partnerom biznesowych, finansowym, naukowym i menedżerom prowadzenie spójnych działaniach, w wyniku których sektor innowacji może znacznie podnieść swój stopień rozwoju i przyspieszyć postęp cywilizacyjny w całym kraju.
Więcej na temat programu ACCESS »
/Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Bielsku-Białej
