Czy można domagać się zwrotu od kupującego za nienależne odliczenie?

Co zrobić w sytuacji, gdy sprzedający „nawystawia faktur” i ucieknie za granicę? Czy można wymagać spłaty od kupującego za nienależne odliczenie? Jak przekonać kontrahenta, któremu wystawiam faktury, że odprowadzam od nich VAT i może spać spokojnie (nie chcę przy tym ujawniać moich rejestrów faktur i deklaracji VAT)?

Oczywiście może Pan domagać się zapłaty zakazanej kwoty z faktury. Prawo do rozliczenia z faktury jest prawem podatnika niezbywalny a zatem raczej nie podlegającym zawieszeniom czy tez likwidacjom. Nie musi Pan udowadniać faktu odprowadzania podatku z faktur, to nie należy do Pana obowiązków.

Natomiast zgodnie z regułą generalną zawartą w art. 19 ustawy o VAT podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wykazany w fakturach stwierdzających nabycie towarów i usług. Przepis ten określa również terminy odliczenia podatku VAT.

W większości wypadków odliczenie powinno być dokonane nie wcześniej niż w rozliczeniu za miesiąc otrzymania faktury i nie później niż w rozliczeniu za miesiąc kolejny. Jednocześnie przepis ten nie uzależnia prawa do odliczenia VAT naliczonego od zapłaty należności wynikającej z otrzymanej faktury. Konsekwentnie – co do zasady – podatnik odlicza VAT naliczony w rozliczeniu za jeden z dwóch miesięcy wskazanych we wspomnianym art. 19 ustawy o VAT.

Od tej zasady ustawodawca wprowadza jednak wyjątki. Zapłata faktury jest warunkiem odliczenia podatku naliczonego w przypadku tzw. małych podatników, którzy wybrali kasową metodę rozliczenia z tytułu VAT. Mogą oni obniżyć kwotę podatku należnego o podatek naliczony w rozliczeniu za kwartał, w którym uregulowali całą należność wynikającą z faktury otrzymanej od kontrahenta. Kolejny wyjątek odnosi się do wszystkich podatników VAT i dotyczy nabycia towarów i usług udokumentowanego fakturą VAT-MP wystawioną przez małych podatników. W takiej sytuacji podatnik co do zasady jest uprawniony do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony w rozliczeniu za miesiąc, w którym uregulował należność wynikającą z takiej faktury (brak uregulowania należności odroczy prawo do odliczenia podatku, prawo takie nie zostanie jednak podatnikowi odebrane). Zapłata należności wynikających z faktur zakupu może mieć istotne znaczenie u podatników uprawnionych do otrzymania bezpośredniego zwrotu nadwyżki podatku naliczonego. Zgodnie bowiem z art. 21 ustawy o VAT kwota przysługującego podatnikowi zwrotu jest ograniczona do kwoty wynikającej z faktur, które w całości zostały zapłacone kontrahentom (zasada ta nie dotyczy zakupów inwestycyjnych). W tym jednak przypadku dokonanie płatności wpływa na wysokość zwrotu nadwyżki podatku naliczonego, nie jest natomiast warunkiem odliczenia VAT naliczonego.

Podsumowując, jeżeli nie zachodzą szczególne przesłanki opisane powyżej, brak zapłaty należności wynikającej z faktury dokumentującej nabycie towarów i usług nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego. Warto jeszcze nadmienić, że samo otrzymanie faktury nie zawsze będzie wystarczające do odliczenia podatku naliczonego. Przepisy przewidują dodatkowe warunki determinujące odliczenie – zaliczyć do nich można np. otrzymanie towaru czy wykonanie usługi.

Podstawa prawna: Ustawa o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

Przemysław Gogojewicz