Koszty uzyskania przychodów a równowartość nieściągalnej wierzytelności

Aby wynikający z faktury przychód należny zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów spółka musi udowodnić lub uprawdopodobnić, że wierzytelność jest nieściągalna. Fakt nieściągalności wierzytelności można udokumentować postanowieniem sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika lub wystąpić do sądu z powództwem przeciwko dłużnikowi i skierować zasądzoną wierzytelność do egzekucji.

W praktyce

Spółka z o.o. świadczy usługi budowlano-montażowe. Firma, dla której wykonaliśmy  roboty budowlane, nie zapłaciła nam za roboty zakończone 2003 r. Dwukrotne wezwanie do zapłaty nie przyniosło żadnego efektu. Zgłoszony przez innego wierzyciela wniosek o upadłość został oddalony ze względu na brak majątku na pokrycie kosztów procesu. Skierowanie sprawy do sądu powoduje konieczność poniesienia znacznych kosztów, a z góry wiadomo, że odzyskanie należności przez komornika jest nierealne. Jaka istnieje możliwość odzyskania podatku VAT i spisania niezapłaconych należności w koszty uzyskania przychodów?

Przepisy podatkowe są tak skonstruowane, że niezależnie od tego, czy kontrahent zapłacił za wykonane świadczenie, czy też nie, podatnik ma obowiązek zapłacić należny podatek VAT wynikający z faktury dokumentującej sprzedaż, a wartość netto sprzedaży zaliczyć do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Podatek od towarów i usług podlega odrębnemu rozliczeniu, stąd należny VAT nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Z kolei przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, póz. 535 ze zm.) nie przewidują możliwości pomniejszenia podatku należnego związanego ze sprzedażą opodatkowaną z tego tytułu, że podatnik za wykonaną usługę nie otrzymał zapłaty. Jedyna możliwość odzyskania tego podatku, to zapłata zobowiązania przez kontrahenta.

Natomiast podatnik może poczynić pewne kroki, aby „odzyskać” uiszczony podatek dochodowy. Mianowicie w określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych sytuacjach może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów równowartość zaewidencjonowanego uprzednio przychodu należnego. Taka możliwość istnieje, gdy podatnik udowodni lub uprawdopodobni, że wierzytelność jest nieściągalna.