Kiedy nie trzeba płacić podatku od darowizny

Pierwsza grupa podatkowa

Aby względem małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy można było zastosować przepisy zwalniające ich z podatku od nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, muszą oni poinformować właściwy ze względu na miejsce zamieszkania urząd skarbowy o nabywanym w drodze darowizny majątku. Podatnik będący beneficjantem darowizny ma 6 miesięcy na poinformowanie urzędu skarbowego o otrzymaniu darowizny. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania formy aktu notarialnego – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia wynikającego z umowy.

Jeśli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny po upływie 6 miesięcy od chwili nabycia tejże nieruchomości, zwolnienie od podatku stosuje się, jeśli nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Warto jednakże pamiętać, że nie zawsze istnieje obowiązek składania zawiadomienia. Zawiadomienia nie składa się wówczas, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, nie przekracza 9637 zł. Przepisy przewidują w takim przypadku że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, obecnie do kwoty 9637 zł. Limit ten znajdzie jednak zastosowanie przy darowiznach o niskiej wartości.

Przykład

Starszy mężczyzna, którym opiekował się znajomy w ramach wdzięczności podarować mu samochód o wartości 40 tys. zł. Czy w związku z tą darowizną znajomy staruszka zobowiązany będzie do zapłacenia podatku od darowizn. Jak wyliczyć ewentualny podatek?

Tak, obdarowany ma obowiązek zapłaty podatku, ponieważ jest to darowizna w ramach trzeciej grupy podatkowej. Podatek od darowizny w przypadku wyniesie 5858,30 zł.
40 000( kwota stanowiąca wartość samochodu) – 4902 (kwota wolna od podatku w ramach trzeciej grupy podatkowej) = 25 098
35 098 – 20 556 = 14542 x 20 %. = 2908,40 + 2877,90 (podatek określony w skali od kwoty 20 556) = 5858,30 zł.

Obowiązek składania zawiadomienia do urzędu skarbowego nie dotyczy podatników w przypadku nabycia przez nich darowizny, na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Akt notarialny w przypadku darowizny nieruchomości jest podstawowym warunek, bez którego nie ma mowy o nabyciu własności podarowanej nieruchomości. Dlatego też należy przyjąć, że w przypadku darowizny nieruchomości nie trzeba będzie składać zawiadomienia SD-Z2.

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się wówczas podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Warto tutaj zaznaczyć, że wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

W przypadku nabycia tytułem polecenia za zbywcę uznaje się odpowiednio darczyńcę lub spadkodawcę. W przypadku gdy darczyńca nakłada na obdarowanego tytułem polecenia obowiązek przeniesienia własności rzeczy lub przeniesienia praw na rzecz darczyńcy, za zbywcę uważa się obdarowanego. Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Przykład

Otrzymałem tytułem darowizny od rodziców działkę budowlaną o wartości 130 tysięcy złotych. W przeciągu kilku dni zawiadomiłem o tym fakcie urząd skarbowy. Czy w związku z tym mam obowiązek zapłacić podatek od darowizny?

Nie. Podatnik będzie musiał uiścić podatku od darowizn ponieważ należy do osób wymienionych w art. 4a, czyli stanowi I grupę podatkową. Może zatem skorzystać ze zwolnienia. Gdyby jednak zapomniał o nabyciu powiadomić w ciągu 6 miesięcy naczelnika urzędu skarbowego, podatek musiałby zapłacić w wysokości 7880,69 zł.

Wylicza się go w następujący sposób:

130 000 – 9637 (kwota wolna od podatku) = 130 363
120 363 – 20 556 = 99 807 x 7 %. = 6986,49 + 822,20 (jest to podatek od kwoty 20 556 wyliczony według w skali podatkowej) = 7880,69 zł.