Nie płaciłeś podatków? Broń się przed egzekucją

2010-09-10 Barbara Sielicka – Bankier.pl

Kto choć raz wszedł na wojenną ścieżkę z fiskusem, ten wie, jak trudno toczy się z nim bitwę. Walka już od samego początku jest nierówna: samotny podatnik kontra olbrzymi moloch, opanowany przez wszechobecną biurokrację i papierologię. Czego dotyczą spory? Głównie unikania zapłaty zobowiązań podatkowych i rosnących zaległości wobec państwa.

Część społeczeństwa świadomie i z premedytacją uchyla się od  najstarszego obywatelskiego obowiązku.  Ludzie ci wychodzą bowiem z założenia, że państwo wystarczająco ich okrada na co dzień, a niezapłacenie jakichkolwiek podatków jest tylko przejawem ich zaradności i oszczędności.

Są jednak i tacy, którzy nieświadomie lub nie ze swojej winy wpadają w konflikt ze skarbówką. Niezapłacenie podatku w terminie może być wynikiem braku środków pieniężnych, błędnej interpretacji niełatwych przepisów podatkowych, a nawet nieoficjalnej porady niekompetentnego urzędnika, który także nie rozumie do końca obowiązujących przepisów.

Zawsze jest jakieś wyjście

Podatnik, który zorientuje się, że ciąży na nim zaległe zobowiązanie podatkowe, powinien rozważyć, co mu za to grozi i w jaki sposób może najłagodniej wyjść z tej sytuacji. Ma on pełen wachlarz rozwiązań: może czekać, aż zobowiązanie podatkowe ulegnie przedawnieniu, złożyć korektę zeznania, lub zapłacić zaległy podatek wraz z odsetkami.  W ramach ostatniego wariantu, może starać się o rozłożenie zobowiązania na raty, jego częściowe lub całościowe umorzenie, a w najgorszym przypadku przygotować się, aby egzekucja była dla niego jak najmniej dotkliwa.

Raport specjalny Bankier.pl A CO, JEŚLI NIE ZAPŁACĘ? Nie zapłaciłeś podatku PIT, CIT, VAT lub Akcyzy? A może zapomniałeś odprowadzić składki do ZUS? Czy wiesz, co Ci za to grozi i jak zminimalizować kary? Ten raport jest właśnie dla Ciebie!

Oprócz zaległego podatku należy również zapłacić odsetki za zwłokę. „- Odsetki liczy się za okres od dnia, w którym należało rozliczyć podatek, do dnia jego faktycznej zapłaty. Wysokość odsetek za dany okres ustalona jest jako dwukrotność tzw. stopy lombardowej ogłaszanej przez NBP i obecnie wynosi 10 proc. rocznie. Należy jednak pamiętać, że odsetki oblicza się nie według ostatniej ogłoszonej stopy procentowej, lecz według stopy obowiązującej w danym okresie trwania zaległości, oraz że stopa odsetek podlega częstym zmianom (18 razy w ciągu ostatnich 5 lat). Podatnik sam zobowiązany jest obliczyć i zapłacić odsetki, bez wezwania ze strony organu podatkowego” – wyjaśnia Maciej Kulawik, radca prawny współpracujący z Allen & Overy, A. Pędzich sp. k.
 

Źle wypełniona deklaracja i co dalej?

Najczęstszą przyczyną sporu z fiskusem, są ukrywanie rzeczywistej podstawy opodatkowania oraz  podawanie nieprawdziwych informacji w składanej deklaracji. Wówczas organy skarbowe z góry zakładają, że zaległość podatkowa jest zawiniona.

Co w takiej sytuacji powinien zrobić podatnik? „- Aby uniknąć sporu na tym tle, korygując rozliczenia podatkowe, warto dochować staranności wyłączającej odpowiedzialność karno-skarbową. Jeżeli zaległość podatkowa dotyczy podatku objętego złożoną wcześniej deklaracją czy zeznaniem podatkowym, wystarczy złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji czy zeznania wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty oraz uiszczeniem w całości kwoty zaległości. W innych przypadkach konieczne będzie złożenie, najczęściej na piśmie, tzw. czynnego żalu, czyli informacji o popełnieniu czynu zabronionego wraz ze wskazaniem istotnych okoliczności, w tym współdziałających osób” – odpowiada Maciej Kulawik.

Jednak czynny żal będzie skuteczny tylko w sytuacji, gdy – po pierwsze – zapłacimy całą zaległość podatkową wraz z odsetkami, a po drugie – nie zostanie jeszcze wyraźnie udokumentowana wiadomość o popełnieniu przestępstwa czy wykroczeniu skarbowym dokonanym przez podatnika.

Ratunkiem może być korekta

Jeżeli postępowanie kontrolne zostało już rozpoczęte, wówczas korekta zeznania jest utrudniona, co nie oznacza, że nie jest możliwa. Korekty można dokonać również po skończonej kontroli. Wojciech Pietrasiewicz, doradca podatkowy współpracujący z Allen & Overy A. Pędzich sp. k. twierdzi, że korekty można dokonać po dostarczeniu podatnikowi protokołu kontroli a przed ewentualnym wszczęciem postępowania podatkowego. W tym przypadku na taką korektę osoba ma 14 dni.

Podatnik, który złoży korektę, nawet jeżeli organ kontroli wykryje u niego nieprawidłowości, może być spokojny. Będzie chroniony przed ewentualną odpowiedzialnością karno-skarbową związaną z błędem w pierwotnie złożonej deklaracji podatkowej. Nie może jednak zapomnieć o uiszczeniu zaległości podatkowej wraz z odsetkami.

Rozłóż na raty

Gdy interesy idą gorzej, brakuje nam gotówki, a podatki trzeba płacić, można zwrócić się do właściwego organu podatkowego z prośbą o odroczenie lub rozłożenie zobowiązania podatkowe na dogodne dla nas raty. Wojciech Pietrasiewicz jednak przestrzega przed zbytnim optymizmem.

„- Uzyskanie odroczenia zapłaty lub rozłożenia zaległości na raty nie jest łatwe, gdyż może nastąpić tylko w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Oznacza to, że sam fakt trudności z pozyskaniem środków na uiszczenie zaległości może nie być wystarczającą do tego przesłanką. Choć przesłanki interesu publicznego i ważnego interesu podatnika nie są doprecyzowane, w praktyce odroczenie i rozłożenie na raty ma raczej charakter wyjątkowy. Dotyczy w szczególności trudności z zapłatą podatku wskutek zdarzeń losowych takich jak np. powódź.

Dodatkowo organ podatkowy rozstrzyga dyskrecjonalnie o odroczeniu lub rozłożeniu zaległości na raty, co oznacza, że nawet jeśli przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego są spełnione, organ podatkowy może nie zgodzić się na gest litości wobec podatnika. W przypadku gdy o taką możliwość ubiega się przedsiębiorca, konieczne jest wzięcie pod uwagę ograniczeń wynikających z przepisów o pomocy publicznej.”

Gdy komornik puka do drzwi

Co do zasady, zanim organ podatkowy przystąpi do egzekucji, wysyła podatnikowi pismo, w którym wzywa go do zapłaty podatku wraz z odsetkami.

Jeżeli podatnik nadal będzie zalegał z zapłatą podatku, wówczas przeprowadza się wobec niego postępowanie egzekucyjne. Wykonywane jest ono na podstawie przepisów zawartych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Termin, w którym należy zapłacić zaległy podatek, wynosi zazwyczaj siedem dni. Po czasie jego upłynięciu zostaje wszczęte postępowanie egzekucyjne, a delikwent zostaje obciążony również kosztami egzekucji. Organ podatkowy może też wszcząć postępowanie bez wcześniejszego wysyłania pisma z wezwaniem do zapłaty. Stanie się tak, gdy należność pieniężna została określona w orzeczeniu lub podatnik ma ustawowy obowiązek obliczenia lub uiszczenia należności bez wezwania.

Podatniku, broń się!

7495Mimo wszczęcia postępowania egzekucyjnego, podatnik może się bronić. „- Może on wnieść zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Spełniają one podobną funkcję jak odwołanie w postępowaniu orzekającym. Wniesienie zarzutu nie wstrzymuje jednak automatycznie postępowania, chociaż organ egzekucyjny może w niektórych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne lub niektóre czynności egzekucyjne do czasu rozpatrzenia zarzutu” – odpowiada Paweł Jabłonowski, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna.

Podstawą takiego zarzutu może być np.:

• błąd co do osoby zobowiązanego, np. tytuł wykonawczy został wystawiony na wspólnika, gdy dłużnikiem jest spółka,
• zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego, np. zajęcie nieruchomości, podczas gdy wystarczyłoby zajęcie rachunku bankowego,
• prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny, np. urząd miasta prowadzi egzekucję zamiast naczelnika urzędu skarbowego,
• niespełnienie wymogów, którym powinien odpowiadać tytuł wykonawczy, np. tytuł wykonawczy nie zawiera daty jego wystawienia.
   

Paweł Jabłonowski dodaje: „- Środkami przeciw egzekucyjnymi są również skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora oraz skarga na przewlekłość takiego postępowania. Skargę na konkretne czynności egzekucyjne wnosi się w terminie 14 dni od dnia dokonania zakwestionowanego postępowania. Na postanowienie o oddaleniu skargi przysługuje zażalenie. Zażalenie należy wnieść do organu odwoławczego za pośrednictwem organu egzekucyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia”.

W dniu pojawienia się zaległości podatkowej podatnik nie jest bezbronny i ma wiele szans, aby z takiej sytuacji wyjść. Jednak najlepszym wyjściem wydaje się po prostu nie dopuszczenie, aby taka sytuacja zaistniała. W tym momencie przychodzi jednak na myśl pytanie: czy możliwe jest niezaleganie z podatkami w kraju, gdzie fiskus najchętniej opodatkowałby nawet oddychanie?

Barbara Sielicka
Bankier.pl
[email protected]