Ochrona danych osobowych w orzecznictwie sądów administracyjnych
W bieżącej działalności firm windykacyjnych, w tym iCentrum S.A., konieczne jest bardzo precyzyjne przestrzeganie zasad ochrony danych osobowych dłużników (zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych – uodo), przekazywanych przez wierzycieli. Niestety zasady tej ochrony w ostatnim czasie były przedmiotem niejednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych, wypowiadających się w sprawach skarg na decyzje GIODO.
Początkowo wyrażano stanowisko restrykcyjne
… odmawiające właściwie prawa do przekazywania danych osobowych dłużnika, który w relacji do wierzyciela występował jako konsument. W dniu 12 października 2004r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, rozpoznając kasację od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 2004r., orzekł, iż nie jest dopuszczalne przelanie wierzytelności wobec konsumenta bez jego zgody. Choć w dalszym ciągu nie znamy jeszcze szczegółowego uzasadnienia tego wyroku, to jednak stwierdzić należy, iż stanowisko w nim wyrażone doprowadziło przejściowo do skomplikowania działalności firm windykacyjnych, skupiających się na nabywaniu wierzytelności konsumenckich.
Wszystkie te wierzytelności, w których jako dłużnik występuje konsument (osoba fizyczna zawierająca umowę poza zakresem prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej), wyłączone byłyby z obrotu, o ile wierzyciel nie uzyskał wcześniej zgody na ich przelanie na osobę trzecią. Uzasadnienie ustne wspomnianego wyroku oparte zostało ku zaskoczeniu stron po pierwsze na dyspozycji art. 3851 § 1 w zw. z art. 3853 pkt 5 k.c., a nie ustawy o ochronie danych osobowych. NSA uznał, iż zakaz przekazywania danych konsumenta w związku z przelewem wierzytelności bez zgody tegoż konsumenta wynika z art. 3851 § 1 w zw. z art. 3853 pkt 5 k.c., bowiem niedozwolonym postanowieniem umowy zawartej z konsumentem jest postanowienie, które kształtuje jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy, w szczególności zaś zezwala kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta. Podejście takie spotkało się z krytyką przedstawicieli praktyki prawniczej i spodziewać się należało jego rychłej zmiany. Podnoszono, iż przywołane przez NSA przepisy dotyczą klauzuli wzorca umownego, zawierającej zgodę konsumenta na jednoczesny przelew praw (wierzytelności) i obowiązków (zobowiązań), a zatem nie mogą być stosowane do umów, których przedmiotem jest wyłącznie przelew praw (wierzytelności), a nadto, iż umowy przelewu wierzytelności nie naruszają interesów konsumenta, ponieważ ma on prawo do podnoszenia przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkich zarzutów, które miał przeciwko zbywcy (art. 513 § 1 k.c.).
