Opłacanie składek od umów cywilnoprawnych
W praktyce życia gospodarczego funkcjonują różne formy zatrudniania osób wykonujących pracę. Najczęściej występującą formą jest umowa o pracę, ale coraz częściej praca wykonywana jest również na podstawie umów cywilnoprawnych. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych jest uzależniony od rodzaju zawartej umowy oraz tego, czy jest to dla zatrudnionej osoby jedyny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń. Znaczenie ma również to, czy zatrudniona osoba jest uczniem lub studentem mającym ukończone 26 lat. 
Umowa zlecenie
Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenie, umowy agencyjnej albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenie, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.
Ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają zleceniobiorcy, którzy są objęci obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi lub przystąpili do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i wykonują umowę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę.
Osoba, która wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenie i która z tytułu tej umowy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia złożenia wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Wniosek w sprawie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest składany do płatnika, który przekazuje go na formularzu ZUS ZUA do właściwej jednostki organizacyjnej Zakładu.
Przykład
Tomasz W. od 1 marca 2006 r. zostaje zatrudniony na podstawie umowy zlecenie. Jest to jego jedyny tytuł do ubezpieczeń. Wobec tego płatnik (zleceniodawca) jest zobowiązany zgłosić ubezpieczonego do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego (gdy praca jest wykonywana w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę) oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zatrudniona osoba będzie chciała podlegać temu ubezpieczeniu.
