Osobliwości w księdze podatkowej

Do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów zobowiązane są osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą. Obowiązek ten mają powyższe podmioty wtedy, gdy ich przychody za poprzedni rok obrotowy wyniosły mniej niż 800.000 euro w przeliczeniu na złote według średniego kursu ogłaszanego przez NBP obowiązującego na dzień 30 września roku poprzedzającego rok podatkowy.

Możliwość rozliczania

Obowiązek prowadzenia księgi wynika bezpośrednio z art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Dotyczy on, oprócz wyżej wymienionych osób, również wykonujących działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów, prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia księgi oraz duchownych, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego. Nie mają natomiast obowiązku prowadzenia księgi osoby, które:

• opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych (karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany),
• wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,
• wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim,
• dokonują sprzedaży środków trwałych po likwidacji działalności.

Podstawową zasadą przy rozliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych na tzw. zasadach ogólnych jest możliwość pomniejszenia uzyskanego przychodu o koszty uzyskania przychodów i dopiero od tej różnicy, czyli zasadniczo dochodu obliczanie podatku. W tym momencie należy przypomnieć, iż w bieżącym roku jest możliwość rozliczania podatku dochodowego na zasadach ogólnych zgodnie ze stawką progresywną według skali 19, 30 i 40 proc. lub według jednolitej 19-proc. stawki liniowej.

Zasady oraz sposób prowadzenia księgi zostały określone w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) oraz w objaśnieniach do księgi, stanowiących integralną część rozporządzenia.

Co do zasady, ewidencjonowanie w księdze przychodów i kosztów w odniesieniu do wartości sprzedanych towarów i usług oraz zakupu towarów handlowych i materiałów nie nastręcza podatnikom większych problemów. Gorzej jest w sytuacji, gdy występuje potrzeba zapisów w księdze nietypowych zdarzeń i operacji niezwiązanych bezpośrednio z profilem prowadzonej działalności. W tym przypadku niejednokrotnie pojawiają się wątpliwości, które podatnik niestety musi rozwiać sam, w oparciu o przepisy rozporządzenia oraz objaśnienia do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, które są zawarte w załączniku do rozporządzenia.