Skutki ogłoszenia upadłości dla wierzyciela i dłużnika

Hipoteka jako sposób zabezpieczenia wierzytelności

Jednym ze „sposobów na wierzyciela”, wynikających z tytułu pożyczek i kredytów, jest z pewnością zaciągnięcie hipoteki. Należy pamiętać o tym, że hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, ustanawianym w celu zabezpieczenia ściśle określonej wierzytelności pieniężnej, np. kredytu na określonej nieruchomości należącej do dłużnika, na rzecz jego wierzyciela. Hipoteka jest prawem niesamodzielnym, akcesoryjnym, istnieje więc tylko wraz z wierzytelnością, którą zabezpiecza. Skutkiem tego, w wyniku spłaty długu przez właściciela nieruchomości obciążonej hipoteką, wierzytelność wygasa, a wraz z nią zabezpieczająca jej spłatę hipoteka. Ustanowienie hipoteki wymaga wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości. Wierzyciel na mocy hipoteki korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia przed wszystkimi wierzycielami osobistymi dłużnika. Również może zaspokoić się z nieruchomości bez względu na to, czyją jest ona własnością, ponieważ każdorazowy właściciel obciążonej nieruchomości staje się dłużnikiem wierzyciela hipotecznego.

Przedmiotem hipoteki może być nie tylko prawo własności nieruchomości, ale także: udział współwłaściciela we własności nieruchomości, użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz wierzytelność zabezpieczona hipotecznie (tzw. subinatbulat). Podobną rolę ma spełniać projektowana przez ustawodawcę instytucja długu gruntowego, zwanego inaczej „hipoteką otwartą”. Instytucja ta jest zbliżona do hipoteki, jednak przez odformalizowanie bardziej niż hipoteka elastyczna i przystosowana do potrzeb współczesnego obrotu gospodarczego.

Wierzycielowi, którego roszczenie zabezpieczone jest długiem gruntowym, przysługują podobne uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej jak wierzycielowi hipotecznemu. W odróżnieniu jednak od hipoteki, dług gruntowy istnieje niezależnie od wierzytelności, którą zabezpiecza, i nawet w wypadku spłaty długu zabezpieczenie to nie wygasa, a dłużnik może żądać od wierzyciela przeniesienia długu gruntowego na niego, osobę trzecią lub wykreślenia wpisu długu gruntowego z księgi wieczystej. Dzięki takiemu rozwiązaniu raz ustanowiony dług gruntowy może stać się zabezpieczeniem kolejnych zobowiązań pieniężnych dłużnika. Z uwagi na to może być skutecznym zabezpieczeniem dla długotrwałej współpracy handlowej w zakresie sprzedaży na zasadach kredytu kupieckiego. W porównaniu z hipoteką dług gruntowy ma znacznie mniejszy zakres zastosowania, ponieważ obciążyć można jedynie nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego oraz udział współwłaściciela nieruchomości. Mimo to, wprowadzenie instytucji długu gruntowego pozytywnie wpłynie na stosunki gospodarcze poprzez ułatwianie przedsiębiorcom uzyskiwania kredytów.