Telepraca w ujęciu regulacji unijnych i prawa polskiego

Rozwój gospodarczy, wykorzystanie najnowszych technologii w biznesie oraz najnowsze światowe trendy powodują coraz większe zainteresowanie nietypowymi formami zatrudnienia: pracą tymczasową, samozatrudnieniem, kontraktowaniem pracy czy telepracą. Zdaniem ekspertów szersze zastosowanie telepracy jako formy współpracy nie tylko zwiększy mobilność polskich pracowników, ale także sprawi, że miejsca pracy będą tańsze. Mimo to wielu pracodawców nadal ma obawy, czy telepracę można stosować z sukcesem.

Czym jest telepraca?

Poprzez telepracę (zwaną inaczej pracą zdalną, pracą na odległość czy e-work) należy rozumieć taką formę zatrudnienia, która wykorzystuje technologie telekomunikacyjne i informatyczne w celu wykonywania obowiązków pracowniczych poza siedzibą firmy. Idea telepracy powstała ze skrzyżowania osiągnięć nowoczesnej technologii w zakresie komunikacji oraz prób ograniczenia uciążliwości dojazdów do pracy. Największy autorytet w tej dziedzinie Jack Nilles definiuje telepracę jako: „każdy rodzaj zastępowania podróży związanych z pracą techniką informacyjną (np. telekomunikacja i komputerami)” oraz „przemieszczenie pracy do pracowników zamiast pracowników do pracy” [J. Nilles, „Telepraca”, 2003].

Wskazane powyżej próby zdefiniowania tego zjawiska kładą nacisk na decentralizację systemu pracy. Obecnie największe znaczenie (oczywiście nie dotyczy to wszystkich branż) ma informacja. Większość pracujących zajmuje się tworzeniem, zdobywaniem przetwarzaniem i rozpowszechnianiem informacji. Z uwagi na fakt, że informacja nie ma materialnej postaci, jej udostępnianie jest stosunkowo proste, zwłaszcza przy wykorzystaniu technik telekomunikacyjnych. Skutkiem takiego funkcjonowania biznesu jest zbędność w szerokim zakresie powierzchni biurowej, oszczędność czasu w związku z przemieszczaniem się pracownika czy uniknięcie wielu niedogodności i zakłóceń charakterystycznych dla tradycyjnej działalności.

Omawiając pojęcie telepracy, trzeba zaznaczyć, że polski ustawodawca, dostrzegając korzyści wynikające z tego zjawiska, a zwłaszcza masowy jego rozwój, opracował projekt zmian w Kodeksie pracy, które umożliwią prawne regulacje tej formy świadczenia pracy. Elementem wyjściowym zmian jest proponowany art. 675 § 1 KP, w którym zawarto próbę definicji telepracy jako „pracy wykonywanej stale (systematycznie, regularnie) poza zakładem pracy, z wykorzystaniem technologii informatycznej”. Równocześnie § 2 wprowadza definicję telepracownika, „który wykonuje pracę w warunkach określonych w § 1 i przekazuje wyniki pracy pracodawcy za pośrednictwem technologii informatycznej”. Oczywiście, jak każdy klasyczny stosunek prawny, telepraca będzie charakteryzowała się odpłatnym, osobistym wykonywaniem określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

Ze względu na sposób wykonywania pracy, telepracę można podzielić na:

• telepracę domową – telepracownik pracuje w miejscu swojego zamieszkania;
• telepracę wahadłową – telepracownik w ustalonych dniach pracuje w swoim domu lub u klienta, a w pozostałych dniach – w siedzibie pracodawcy;
• telepracę mobilną – telepracownik wykonuje swoją prace w różnych miejscach (u klienta, w samolocie, pociągu, hotelu);
• telecentra – zapewniają on dostęp do wirtualnego biura osobom, które nie chcą pracować w domu, ale nie mogą tracić czasu na dojazdy do siedziby firmy. Zespołowość pracy uzyskuje się za pomocą sieci elektronicznych.