Zasady rozliczania transakcji

Ustawa o podatku od towarów i usług definiuje dwa rodzaje sprzedaży wysyłkowej. Jedna to transakcja dokonywana na terenie kraju, polegająca na przesłaniu towaru przez kontrahenta zagranicznego polskiemu. Druga dotyczy wysyłki towaru poza kraj w celu jego sprzedaży. Konstrukcje tych transakcji są do siebie podobne. Owo podobieństwo wyraża się przede wszystkim w obowiązku stosowania jednakowych zasad opodatkowania na terenie Unii Europejskiej.

Sprzedaż z wysyłką

Trzeba pamiętać, że do powstania przesłanki sprzedaży wysyłkowej muszą istnieć dwa warunki:

• przedsiębiorca wysyłający towar musi być podatnikiem VAT zarejestrowanym na terenie UE, w tym – rzecz jasna – w kraju;
• adresat/odbiorca przesyłki nie musi być podatnikiem VAT, powinien zaś być osobą fizyczną. Odbiorca przesyłki może być podatnikiem VAT, ale nie musi się w tym przypadku rozliczać jak z transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Warunek będzie spełniony, gdy odbiorcą będzie podatnik VAT, zwolniony podmiotowo od takiego podatku.

Sprzedaż krajowa

Definicja sprzedaży wysyłkowej na terenie kraju zawiera się w art. 2 pkt. 24 ustawy o podatku od towarów i usług. Sprzedażą wysyłkową są zatem transakcje dostawy towarów wysyłanych albo transportowanych przez podatnika przez firmę kurierską z terenu kraju Wspólnoty do Polski. Podstawą w tym działaniu są przedstawione powyżej warunki. Opodatkowanie takiej transakcji odbywa się na terenie kraju, ponieważ odbiorcą jest przedsiębiorstwo znajdujące się na terenie Polski. Istnieje jednak próg sprzedaży wysyłkowej. Jej wysokość nie może przekroczyć w kraju kwoty 35 000 euro (107 000zł). Gdy przekroczy tę kwotę, sprzedaż powinna być opodatkowana na terenie kraju, gdzie wysyłający ma siedzibę (ostatni przypadek dotyczy dostaw, które przekroczyły polski limit 35 000 euro).

Sprzedaż zagraniczna

Sprzedaż wysyłkowa z terenu kraju jest wyszczególniona w art. 2 pkt. 23 ustawy o podatku od towarów i usług. Według tej normy prawnej rozumie się ją jako dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez przedsiębiorcę z terenu kraju do odbiorcy z terenu państwa wspólnotowego innego niż Polska. Podobnie, jak przy sprzedaży wysyłkowej na terenie kraju, muszą być zachowane dwa warunki. W przypadku, gdy polski towar trafia do odbiorcy unijnego, miejscem opodatkowania jest teren Polski.

Jeżeli łączna wysokość sprzedaży wysyłkowej dokonana przez przedsiębiorcę na terenie jednego kraju członkowskiego UE przekroczy limit ustalony przez to państwo, to opodatkowanie nastąpi na terenie kraju, do którego trafia przesyłka. Wysokość tych limitów państwa wspólnotowe ustalają samodzielnie. Nie znamy jeszcze progów ustalonych przez kraje członkowskie, które wstąpiły do Unii po 1 maja; z reguły nie są one jednak wyższe niż 100 000 euro.

Ewidencja sprzedaży

Sprzedaż wysyłkowa jest prowadzona na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej. Dlatego też wynika z tego obowiązek wystawiania faktur przy każdej tego rodzaju transakcji. Faktury nie muszą zawierać podpisu ani sprzedawcy, ani nabywcy (adresata przesyłki). Przedsiębiorca nie musi na takiej fakturze zamieszczać numeru NIP ani NIP-UE. Nie ma też konieczności podawania tych numerów odbiorcy.

Faktury należy wystawiać wraz z chwilą wydania przesyłki adresatowi. Nie można jednak dokładnie ustalić chwili wydania przesyłki, szczególnie gdy sprzedaż wysyłkowa jest dokonywana za pośrednictwem poczty lub firmy kurierskiej. Rozsądne jest zatem wystawienie tego dokumentu wraz z początkiem wysyłki i dostarczenie go wraz z przesyłką.

Poza fakturą przedsiębiorca musi posiadać:

• dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika, który dokonuje wysyłki w imieniu wysyłającego towar (analogicznie jest w przypadku firm kurierskich i poczty),
• kopie faktur dostawy;
• dokumenty potwierdzające odbiór towarów za granicą.

Jeśli z tych dokumentów nie będzie jasno wynikać, że nastąpiła sprzedaż wysyłkowa, to sprzedawca powinien uzupełnić dokumentację o inne dokumenty świadczące o tym, że w danym wypadku miała miejsce sprzedaż wysyłkowa (może to być korespondencja handlowa z nabywcą lub dokumenty potwierdzające zapłatę za dostarczony towar.

Przykładowe transakcje

1) Polska firma X, zajmująca się handlem wysyłkowym, sprzedała na terenie Niemiec różnym osobom fizycznym towary o wartości 100 000 euro, już w tym roku. Prowadzi także tego typu transakcje na terenie Austrii; tam sprzedała towary tylko o wartości 30 000 euro. W obu krajach limity dla sprzedaży wysyłkowej wynoszą 100 000 euro. Firma X opodatkowywała się z tych transakcji na terenie Polski. W przypadku odbiorców niemieckich będzie musiała się jednak opodatkować – już od następnej transakcji – na terenie Niemiec. Natomiast w przypadku odbiorców austriackich, będzie mogła korzystać nadal z opodatkowania we właściwym polskim urzędzie skarbowym.

2) Firma Y, podatnik VAT, dostarczyła osobie fizycznej z Holandii niebędącej przedsiębiorcą i nie prowadzącej działalności gospodarczej, 10 foteli rattanowych. Wysyłka odbyła się na podstawie zamówienia w formie korespondencji od osoby fizycznej. Dostawa odbyła się za pośrednictwem międzynarodowego transportu kolejowego. W świetle nowej ustawy o podatku od towarów i usług jest to sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju, a więc regulowana np. w art. 2 pkt 23 ustawy z 11 marca o podatku od towarów i usług.

3) Osoba fizyczna z Wielkiej Brytanii oraz firma z Hiszpanii przesłała towary polskiej fundacji edukacyjnej Z, zajmującej się nauką języków obcych. Pierwsza przesłała specjalistyczny sprzęt RTV, natomiast druga – książki do nauki języka hiszpańskiego. Obie przesyłki nastąpiły za pośrednictwem międzynarodowej firmy kurierskiej i na zlecenie Z. Według definicji z art. 2 pkt 24 ustawy o podatku od towarów i usług, jest to sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju.

Uwagi warte zapamiętania

Przedsiębiorca powinien pamiętać

o art. 113 ust. o podatku od towarów i usług. Według tego przepisu, przedsiębiorca lub inna osoba jest zwolniona z podatku wtedy, gdy wartość sprzedaży w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła łącznie kwoty 10 000 euro, wyrażonej w złotych, po przeliczeniu wedle średniego kursu NBP. Osoba taka nie traci mimo wszystko przymiotu podatnika; nie ma obowiązku rozliczania się z wewnątrzwspólnotowego nabycia i może być odbiorcą sprzedaży wysyłkowej. W tego rodzaju transakcjach nie jest istotne, czy sprzedaż wysyłkowa jest prowadzona za pośrednictwem poczty, firmy kurierskiej czy transportu międzynarodowego. 

Przedsiębiorcy mogą zrezygnować z uzależnienia miejsca opodatkowania od przekroczenia – albo nie – limitu ustalonego przez dane państwo. W przypadku tej rezygnacji cała sprzedaż będzie opodatkowana na terenie kraju, w którym mieszka adresat przesyłki. W tym przypadku należy w ciągu 30 dni przed datą dostawy zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o tej rezygnacji poprzez złożenie wypełnionego druku VAT-21.

Przedsiębiorca powinien o tym fakcie poinformować  urząd skarbowy państwa docelowego wysyłki. Rezygnacja obowiązuje podatnika przez okres dwóch lat. Przez ten czas zasady limitów stosowane w UE przy sprzedaży wysyłkowej nie mają zastosowania. I jest to jedyna poważna korzyść. Taka rezygnacja skutkuje także tym, że wysyłający towar będzie przez okres dwóch lat płacił podatek VAT w kraju docelowym wysyłki. Takie same uprawnienia posiada podatnik innego niż Polska państwa wspólnotowego.

Należy również pamiętać, że transakcji sprzedaży wysyłkowej nie uwzględnia się w kwartalnych informacjach podsumowujących, dotyczących wewnątrzwspólnotowych transakcji dostawy/nabycia.

Paweł Sankowski