Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podczas urlopów wychowawczych i macierzyńskich

Pracodawcy, którzy udzielili osobom urlopu wychowawczego bądź też wypłacają im zasiłek macierzyński, są zobowiązani do zgłoszenia tego faktu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz rozliczenia składek za te osoby. Dla pracodawców oznacza to obowiązek obliczania składek oraz prowadzenia dokumentacji ubezpieczeniowej za wspomniane osoby.

Regulacje prawne

Wszelkie zasady związane z tym tematem reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 16 ust. 8 tej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego finansowane są w całości przez budżet państwa.

Finansowanie odbywa się za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pracodawca dokonuje wyliczenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne oraz wykazuje je w odpowiednich dokumentach rozliczeniowych. Natomiast nie dokonuje ich wpłaty do organu rentowego.

Wysokość składek na ubezpieczenie rentowe i emerytalne określona została w sposób procentowy i zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy wynosi:

• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52 proc. podstawy wymiaru;
• na ubezpieczenie rentowe – 13,00 proc. podstawy wymiaru.

W przypadku osób przebywających na urlopach wychowawczych podstawą wymiaru składek na wspomniane ubezpieczenia jest kwota zasiłku stałego z pomocy społecznej (art. 18 ust. 5a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zasada określania podstawy

W myśl art. 18 ust. 9 wspomnianej ustawy, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych stosuje się zasadę proporcjonalnego zmniejszania podstawy wymiaru za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie lub ustanie obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu przebywania na wspomnianym urlopie i w związku z tym trwały one tylko przez część miesiąca.

W takiej sytuacji kwota podstawy wymiaru składek zmniejszana jest proporcjonalnie, oznacza to, że jest dzielona przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożona przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Trzeba również pamiętać o tym, że zgodnie z § 5 pkt 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, wypłaconych zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego, zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz kolejności zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze, należne kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, wykazywane w imiennych raportach miesięcznych, podlegają zaokrągleniu do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,50 grosza, bądź w dół, jeśli jest ona niższa od 0,50 grosza.

Dla osób pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego inaczej ustala się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W tych przypadkach podstawę prawną stanowi art. 18 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl tego przepisu za podstawę wymiaru składek przyjmujemy w wypadku osób pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego pełną kwotę wypłacanego zasiłku, czyli kwotę zasiłku przed potrąceniem zaliczki na podatek. W jednym i drugim przypadku obliczone składki muszą znaleźć odzwierciedlenie w drukach rozliczeniowych składanych przez płatnika.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinna być wykazana w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA lub ZUS RNA w bloku III. B, IV. B w polu 04.

Natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy wykazać w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA lub ZUS RNA w bloku III. B, IV. B w polu 11 w przypadku kwoty składki na ubezpieczenie emerytalne finansowanej przez płatnika oraz w bloku III. B, IV. B w polu 12 w przypadku kwoty składki na ubezpieczenia rentowe finansowanej przez płatnika.

Następnie zsumowane z imiennych raportów składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinny być wykazane w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w bloku IV polach 10, 11 oraz 12 (gdzie wpisuje się składki finansowane przez budżet państwa).