Dodatek za rozłąkę

W przypadku, kiedy zaistnieje zmiana miejsca pracy przez pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, może wyniknąć konieczność przeniesienia go do innej miejscowości niż miejsce jego stałego zamieszkania. W związku z tą sytuacją, jeżeli posiada on rodzinę w postaci małżonka i (choć niekoniecznie) dzieci, to przysługuje mu prawo do otrzymywania świadczenia w postaci dodatku za rozłąkę.

Dla kogo dodatek?

Dodatki za rozłąkę otrzymywane są przez pracowników czasowo przeniesionych do pracy i zgodnie z artykułem 21 ust.1 pkt. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego.

Pracownik czasowo przeniesiony to taki, który wyraził zgodę na okresowe przeniesienie go do pracy na inny teren poza miejscowość stałego zamieszkania (zakwaterowania). Dotyczy to pracowników zatrudnionych w miejscowości stałego zamieszkania lub codziennie dojeżdżających do pracy z miejscowości stałego zamieszkania. Jak również tych, którzy mają miejsce pracy bądź w innej miejscowości niż miejscowość stałego zamieszkania, mieszkających w hotelu pracowniczym lub kwaterze wynajętej przez przedsiębiorstwo. W praktyce oznacza to tyle, że niezależnie czy dojeżdżamy, czy mieszkamy poza miejscowością swego zamieszkania, dodatek winniśmy otrzymywać, chyba że przydzielono nam służbowe mieszkanie, do którego możemy się przenieść wraz z rodziną, czyli takiego, w którym istnieje odpowiedni standard itp. często pracodawcy naginają nieco przepisy i odmawiają przyznania pracownikom dodatku za rozłąkę, jeżeli zaoferowali mu kwaterę wynajętą bądź należącą do firmy, a mieszka tam sam pracownik, np. z przyczyn utrzymania posady przez małżonkę w dotychczasowym miejscu zamieszkania.

Pierwotnie przepisy dotyczące zwolnienia z podatku dochodowego odnosiły się do świadczeń przysługujących pracownikom zatrudnionym w państwowych przedsiębiorstwach budowlano-montażowych oraz przedsiębiorstwach (zakładach), w których 1 kwietnia 1981 r. w zakresie świadczeń dla czasowo przeniesionych obowiązywały zasady określone w układzie zbiorowym pracy dla budownictwa. Jednak obecnie dodatek za rozłąkę przysługuje również innym pracownikom.

Regulacje prawne

Ustawą z dn. 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy z dn. 14 sierpnia 1990 r. w sprawie świadczeń socjalnych dla pracowników czasowo przeniesionych, określono wysokości dodatku za rozłąkę i innych świadczeń dla pracowników czasowo przeniesionych. Również zgodnie z tym rozporządzeniem od 2 czerwca 1996 r., czyli od dnia wejścia w życie zmienionych przepisów ustawy Kodeks pracy, minister pracy i polityki socjalnej nie określa rodzaju świadczeń oraz wysokości dodatku za rozłąkę pracowników czasowo przeniesionych.

Wszyscy pracodawcy, którzy są zainteresowani zmianami w zakresie zasad i wysokości przyznanych dodatków za rozłąkę i innych świadczeń rozłąkowych, mogą ich dokonywać poprzez uregulowanie tych kwestii w zakładowym układzie zbiorowym pracy bądź regulaminie wynagradzania. Przypomnijmy, że pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników taki zakładowy układ obowiązuje. Zresztą mogą z niego wyniknąć większe korzyści dla pracodawcy niż dla pracownika. Bowiem tam pracodawca może wpisać szereg zasad zmieniających ogólnie panujące. Zasady te są zazwyczaj na korzyść pracodawcy. A pracownik przyjmujący się do pracy w tym przedsiębiorstwie taki zakładowy układ zbiorowy pracy musi podpisać. W nim mieszczą się również zasady dotyczące kwestii socjalnych.

Przepisy zarządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 14 sierpnia 1990 r. zachowują moc do czasu objęcia pracowników, których te przepisy dotyczą, i w zakresie przedmiotu w nich unormowanego, postanowieniami układu zbiorowego pracy lub innymi przepisami. Do czasu zmiany przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zarówno pracownicy objęci, jak i nie objęci układem zbiorowym pracy lub regulaminem wynagradzania, mogą korzystać ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 18 wspomnianej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w wysokości i w zakresie określonym w powołanym zarządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej.

Ile wynosi?

Wysokość tego dodatku wynosi ok. 6,40 zł za każdy dzień pobytu w miejscowości czasowego przeniesienia. Do tych dni dolicza się również dni podróży w związku z rozpoczęciem lub zakończeniem czasowego przeniesienia. Dodatek ten nie przysługuje dni nieobecności w pracy, która nie miała swego usprawiedliwienia, za okres pobytu na leczeniu w szpitalu lub w izbie chorych, w czasie którego pracownik otrzymywał bezpłatne wyżywienie. Dodatku nie nalicza się także za okres urlopu wypoczynkowego. W przypadku, kiedy pracownik w czasie niezdolności do pracy na skutek choroby, nie przebywał w miejscowości czasowego przeniesienia, nie należy mu się dodatek za rozłąkę.

Dodatki te nie przysługują również osobom delegowanym lub odbywającym podróże służbowe na podstawie przepisów w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju.

Zwolnieniem podatkowym objęta jest jedynie część świadczonych diet i innych należności z tytułu podróży służbowych, krajowych. Dotyczy to części dodatku, do wysokości przysługującego limitu, czyli do wysokości kwoty diet za czas podróży służbowej pracowników, określonych w odrębnych ustawach lub przepisach wydanych przez właściwego ministra.

Wysokość diet za czas podróży służbowych ustalana jest poprzez rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej w sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Zgodnie z tym aktem prawnym wysokość diety za jeden dzień krajowej podróży służbowej wynosi obecnie 20 zł. A w przypadku noclegu w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę dieta wynosi 30 zł. Ryczałt za przejazd to 4 zł, może ulec podwyższeniu po okazaniu dokumentów w postaci faktur czy rachunków.

Zgodnie z powyższym zrozumiałym wydaje się fakt braku dodatku za rozłąkę w sytuacji wypłacania diet. Są one bowiem znacznie wyższe od wysokości dziennego dodatku.