Działalność zakładów i towarzystw ubezpieczeń

Działalność zakładów ubezpieczeń i towarzystw ubezpieczeń w zakresie zawieranych przez nie w ramach pracowniczego programu emerytalnego umów grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników muszą być zgodne z ustawowymi przepisami, które orzekają co następuje poniżej.

Umowy powinny określać część składki, która:

• staje się środkami,
• jest przeznaczona na ochronę ubezpieczeniową,
• pokrywa koszty zakładu ubezpieczeń lub towarzystwa ubezpieczeń.

Obowiązki i lokaty

Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń są obowiązane do:

• dokonywania wyceny aktywów funduszy w ramach pracowniczego programu emerytalnego;
• do ogłaszania wyceny nie rzadziej niż raz w miesiącu w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim, wraz z danymi pozwalającymi uczestnikowi programu na ustalenie wartości przypadającej mu części aktywów funduszu;
• ogłaszania w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim rocznych i półrocznych szczegółowych informacji o funduszach tworzonych w związku z zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników;
• doręczenia uczestnikowi informacji rocznej i informacji półrocznej na jego żądanie.

Ponadto zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń lokują aktywa stanowiące pokrycie funduszy tworzonych w związku z zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników jedynie w (art.7a ust.6) :

• obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski, a także w pożyczkach i kredytach udzielonych tym podmiotom,
• obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych, opiewających na świadczenia pieniężne, gwarantowanych lub poręczanych przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski, a także w depozytach, kredytach i pożyczkach gwarantowanych lub poręczanych przez te podmioty,
• depozytach bankowych i bankowych papierach wartościowych,
• akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym,
• akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku pozagiełdowym lub spółek nienotowanych na regulowanym rynku giełdowym i na regulowanym rynku pozagiełdowym, lecz dopuszczonych do publicznego obrotu,
• akcjach narodowych funduszy inwestycyjnych,
• certyfikatach inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne zamknięte lub fundusze inwestycyjne mieszane,
• jednostkach uczestnictwa zbywanych przez fundusze inwestycyjne otwarte i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte,
• obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
• obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które nie są dopuszczone do publicznego obrotu,
• zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
• zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które nie zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
• obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez spółki publiczne, innych niż papiery wartościowe, o których mowa w pkt k i l,
• listach zastawnych,
• innych lokatach, które, w drodze rozporządzenia, może określić Rada Ministrów.

Powyższe lokaty, dokonywane w papiery wartościowe jednego emitenta lub gwarantowane przez jeden podmiot nie mogą przewyższać 35% wartości funduszu, chyba że warunki umowy ubezpieczenia na to zezwalają i wskazują tego emitenta lub gwaranta.

Ubezpieczenia na życie

Ubezpieczenia na życie pracowników mogą być lokowane poza granicami kraju w papierach wartościowych emitowanych przez spółki notowane na giełdach rynków kapitałowych państw obcych będących członkami OECD lub innych państw obcych, które określone zostaną w ogólnym zezwoleniu udzielonym przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, i na warunkach określonych w tym zezwoleniu. Mogą być także lokowane w papierach skarbowych emitowanych przez rządy lub banki centralne tych państw oraz tytułach uczestnictwa emitowanych przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę w tych państwach, jeżeli instytucje te oferują publicznie tytuły uczestnictwa i umarzają je na żądanie uczestnika.

Zgodnie z art. 7a ust. 9 wspomnianej wyżej ustawy zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń nie mogą lokować więcej niż 5% wartości aktywów stanowiących fundusze tworzone w związku z zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników w papiery wartościowe wyemitowane przez jeden podmiot i w wierzytelności wobec tego podmiotu.

Jednocześnie zastrzega się, aby zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń lokowały do 10% wartości aktywów stanowiących fundusze tworzone w związku z zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników w papiery wartościowe wyemitowane przez jeden podmiot i w wierzytelności wobec tego podmiotu, jeżeli łączna wartość takich lokat nie przekroczy 40% wartości funduszu. Tych ograniczeń  nie stosuje się do lokat w papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski oraz do lokat w papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez państwa należące do OECD oraz międzynarodowe instytucje finansowe, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub przynajmniej dwa z państw należących do OECD

Istnieje przepis, który stwierdza, że zakłady i towarzystwa ubezpieczeniowe mogą lokować do 100% wartości aktywów stanowiących fundusze służące gromadzeniu środków pracowniczego programu emerytalnego w lokatach określonych mianem jednostkach uczestnictwa zbywanych przez fundusze inwestycyjne otwarte i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte.

W przypadku, gdy 100% środków, o których mowa w art. 7a ust. 6 ustawy, lokowane ma być w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, to wówczas umowa z zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń oraz zakładowa umowa emerytalna powinny określać fundusz inwestycyjny lub fundusze inwestycyjne, których jednostki uczestnictwa będą nabywane w ramach umowy, a także tryb zmiany funduszu inwestycyjnego.

Realizacja programu emerytalalnego

W sytuacji, kiedy pracowniczy program emerytalny realizowany jest w oparciu o umowę ubezpieczenia przewidującą lokowanie 100% środków w jednostkach uczestnictwa funduszu, to w razie upadłości zakładu ubezpieczeń lub towarzystwa ubezpieczeń jednostki właśnie takie jednostki nie wchodzą do masy upadłości, a środki zgromadzone przy użyciu takiej formy lokaty (o ile nie nastąpi wypłata transferowa) są wypłacane uczestnikom programu emerytalnego.

Jednostki uczestnictwa nie mogą być przy tym przedmiotem postępowania układowego prowadzonego w stosunku do zakładu ubezpieczeń lub towarzystwa ubezpieczeń, jak również egzekucji skierowanej przeciwko nim.

W przypadku, gdy zaistnieje sytuacja nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym, to wówczas składka ta nie może być potrącana ze środków zgromadzonych w funduszach tworzonych w związku z zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników (art.7a ust.15).

Zgodnie z ustawą o pracowniczych programach emerytalnych określenia typu „program emerytalny”, „plan emerytalny” lub „umowa emerytalna” mogą być używane wyłącznie dla określenia programów, planów i umów uregulowanych w tejże ustawie.

Tworzenie pracowniczych towarzystw i funduszy emerytalnych, ustalanie treści ich statutów oraz rejestracja odbywa się według przepisów ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, którą można odnaleźć w następujących Dziennikach Ustaw: Dz. U. Nr 139, poz. 934, z 1998 r. Nr 98, poz. 610, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 60, poz. 702 oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64.

Opracowania dotyczące tworzenia pracowniczych programów emerytalnych, ich rejestracji, funkcjonowania oraz zasady wypłacania środków i likwidacji pracowniczych programów emerytalnych można odnaleźć w dalszych artykułach zamieszczonych w poradniku.