Konsument w obliczu nieuczciwej konkurencji
Wraz z ustawą z dnia 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. nr 126, poz. 1071) wprowadzono szereg nowych czynów nieuczciwej konkurencji, które mają chronić zarówno konsumenta, jak i producenta przed nieuczciwymi przedsiębiorstwami.
„Brudne” sztuczki
Za nowe czyny nieuczciwej konkurencji uznano kilka podstawowych elementów działań promocji czy marketingu:
- działania mające na celu wymuszanie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stwarzanie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszanie zakupu towaru lub usługi u określonego przedsiębiorcy;
- sprzedaż poniżej kosztów wytworzenia określonych produktów albo ich odsprzedaż poniżej kosztów zakupu, pod warunkiem że celem takiego działania będzie utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku,
- zakazane zostały także niektóre formy sprzedaży premiowanej, za którą uważane jest udzielanie nagród w postaci nieodpłatnej premii (towary lub usługi) odmiennej od przedmiotu sprzedaży,
- łudzenie konsumentów atrakcyjną wygraną,
- niezgodny z ustawą system sprzedaży lawinowej
W przypadku pierwszego rodzaju działań doszło do pewnego zamieszania w związku z wydawaniem bonów towarowych, które pracodawcy fundują przy różnych okazjach pracownikom i które, jak dotąd, były dosyć powszechną formą gratyfikacji.
Bon jest bowiem tzw. znakiem legitymacyjnym, a nowelizacja przewidziała, że wymuszanie na klientach wyboru określonego kontrahenta może polegać również na:
- emisji,
- oferowaniu,
- realizacji znaków legitymacyjnych,
podlegających wymianie na towary lub usługi oferowane przez jednego lub grupę przedsiębiorców pozostających w związku gospodarczym.
Jednak według istniejących przepisów bony towarowe mogą być nadal wydawane, jeżeli zostały wyemitowane i sprzedane przed wejściem w życie ustawy. Wówczas znajdujące się na nich znaki będą mogły być realizowane już w czasie obowiązywania ustawy.
Bez przepisów przejściowych
Zdaniem UOKiK wynika to z faktu, że ustawodawca nie przewidział żadnych przepisów przejściowych – tak więc do umów zawartych przed wejściem w życie ustawy należ stosować przepisy dotychczasowe. Znajduje tu zastosowanie zasada praw nabytych.
W myśl nowej ustawy wymuszanie na kliencie kontraktowania z określonym przedsiębiorcą może także polegać na ograniczeniu w istotny sposób lub wyłączeniu możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy. Może również stwarzać sytuację, powodującą pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym.
Po kontrowersjach związanych z wydawaniem bonów planuje się również wykreślenie z ustawy zapisów dotyczących znaków legitymacyjnych.
Oznacza to, że dotychczasowa forma bonów towarowych pozostanie. Taka decyzja jest tłumaczona jako reakcja na fakt, że w Polsce nie wykształcił się jeszcze konkurencyjny rynek operatorów oferujących bony. Mówiąc prościej za mało jest firm sprzedających bony, które można by zrealizować u wielu przedsiębiorców.
Z kolei czyn nieuczciwej konkurencji w postaci sprzedaży lawinowej nie pod każdym względem jest za niezgodny z prawem i nieuczciwy uznawany.
Sprzedaż lawinowa
Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, jest dopuszczalne tylko pod pewnymi warunkami. W ramach tegoż systemu budowane są tak zwane piramidy finansowe.
Najczęściej sposób działania takiej piramidy wygląda tak, że zyskują zwykle jedynie osoby stojące na szczycie tej struktury, natomiast tracą jej uczestnicy na niższych szczeblach.
Sprzedaż lawinowa polega na proponowaniu nabywania towarów i usług poprzez składanie ich nabywcom szczególnych korzyści, jeśli nakłonią inne osoby do dokonania takich samych transakcji.
Jest ona uznawana za zgodną z prawem, zgodną z ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji, jeśli spełnione zostaną dwa warunki:
- korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług,
- osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odsprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90 % ceny zakupu wszystkich nabytych od niego i nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w ciągu 6 miesięcy poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi systemu.
