Likwidacja spółek osobowych – spółka partnerska

Zarówno spółki osobowe (czyli spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna), jak i kapitałowe (czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna), oparte są na prawie kodeksu spółek handlowych. W tych przepisach można odnaleźć zgodne z prawem polskim wytyczne do zawiązywania takich spółek, prowadzenia ich, jak i likwidacji, kiedy na nią przyjdzie czas.

Co powoduje rozwiązanie spółki?

W przypadku spółki partnerskiej jej rozwiązanie powodują:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki;
• jednomyślna uchwała wszystkich partnerów;
• ogłoszenie upadłości spółki;
• utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu, bowiem według przepisów tylko osoba wykonująca wolny zawód (czyli adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego, tłumacza przysięgłego) może być partnerem w takiej spółce;
• prawomocne orzeczenie sądu.

Zgodnie z art.98 kodeksu o spółkach handlowych, kiedy zaistnieje sytuacja, w której w spółce partnerskiej pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, to wówczas spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. W przypadku śmierci partnera, ogłoszenia jego upadłości lub wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera, stosuje się poniższe przepisy (wg art. 58- 62 oraz 64-66 kodeksu o spółkach handlowych).

Po pierwsze, spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania przewidzianych w umowie prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.

Po drugie, jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, to do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika.

Po trzecie, jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Jeżeli spółkę zawarto na czas życia wspólnika, to możemy wówczas mówić o spółce zawartej na czas nieoznaczony. Wspomnianego powyżej wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki.

Po czwarte, w czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika może uzyskać zajęcie tylko tych praw służących wspólnikowi z tytułu udziału w spółce, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać. Jeżeli jednak w terminie ostatnich sześciu miesięcy przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z ruchomości wspólnika, to wówczas jego wierzyciel, (który na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki) ma prawo do wypowiedzenia umowy spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, nawet gdy umowa spółki była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, to wierzyciel może skorzystać z terminu umownego.

Po piąte, pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Według przepisów takie uzgodnienie pomiędzy wspólnikami powinno nastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia, przed upływem terminu wypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który wypowiedział umowę spółki, a także jego wierzyciel, mogą domagać się przeprowadzenia likwidacji.

Po szóste, w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Za dzień bilansowy uważa się w zależności od zaistniałej sytuacji: w przypadku wypowiedzenia – ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia, w przypadku śmierci wspólnika lub ogłoszenia upadłości – dzień śmierci albo dzień ogłoszenia upadłości, w przypadku wyłączenia wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu – dzień wniesienia pozwu. Udział kapitałowy obliczony na podstawie określonego bilansu powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze. Jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego albo spadkobiercy wspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, jest on obowiązany wyrównać spółce przypadającą na niego brakującą wartość. Wspólnik występujący albo spadkobierca wspólnika uczestniczą w zysku i stracie, czyli czerpią korzyści oraz płacą zobowiązania, ze spraw jeszcze nie zakończonych. Nie posiadają oni jednak wpływu na prowadzenie tych spraw. Mogą jedynie zażądać wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysku i straty z końcem każdego roku obrotowego.

Po siódme, jeżeli w spółce składającej się z dwóch wspólników po stronie jednego z nich zaistnieje powód rozwiązania spółki, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowi prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem zgodnie z poprzednim artykułem (art.65).

Istnieje możliwość likwidacji spółki partnerskiej w sytuacji, gdy partner traci uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu. W tym przypadku partner powinien wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie to następuje równocześnie przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki. Po bezskutecznym upływie terminu wystąpienia ze spółki uważa się, że partner wystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu. Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.