Spółki – Spółka jawna
Charakterystyka
Spółka jawna jest przedsiębiorcą, a działalność przez nią prowadzona może mieć zarówno charakter zarobkowy, jak i niezarobkowy, na przykład działalność dydaktyczna lub naukowo-badawcza. Musi to być zorganizowana i ciągła określona działalność handlowa, usługowa, wytwórcza lub inna działalność gospodarcza.
Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, jest „ułomną” osobą prawną, co oznacza, że nie mają do niej zastosowania przepisy dotyczące osób prawnych (w tym przepisy ustawy o podatkach od osób prawnych) i – w zasadzie – nie posiada organów. Spółka jawna jest spółką osobową i może być utworzona przez osoby fizyczne i prawne, przy czym każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności, a zmiana jej postanowień wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej. Jeżeli umowa spółki przewiduje wniesienie wkładu w postaci nieruchomości, należy ją wówczas zawrzeć w formie aktu notarialnego. Wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przynajmniej przez wniesienie wkładów lub przez współdziałanie w inny sposób określony w umowie spółki. Drugim istotnym składnikiem umowy założycielskiej jest zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą.
Jak założyć
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa spółki jawnej powinna zawierać:
- firmę i siedzibę spółki,
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”
Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.
Wspólnicy
Stosunku wewnętrzne wspólników, czyli organizacja ich pracy, może być dowolnie ustalona w umowie spółki. Jeżeli jednak umowa spółki nie stanowi inaczej, stosuje się zasady określone przez kodeks spółek handlowych, opisane poniżej.
Umowa spółki nie może jednak zmienić następujących zasad:
- nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników,
- nieważne jest umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz umowne ograniczenie prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.
W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę.
Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść tytułem wkładu do spółki rzeczy inne niż pieniądze na własność lub do używania, wówczas do jego obowiązku świadczenia i ryzyka przypadkowej utraty przedmiotu świadczenia stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży lub o najmie.
Zarząd
Stosunku wewnętrzne wspólników, czyli organizacja ich pracy, może być dowolnie ustalona w umowie spółki. Jeżeli jednak umowa spółki nie stanowi inaczej, stosuje się zasady określone przez kodeks spółek handlowych, opisane poniżej.
Umowa spółki nie może jednak zmienić następujących zasad:
- nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników,
- nieważne jest umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz umowne ograniczenie prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.
Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników.
Kontrola
Stosunku wewnętrzne wspólników, czyli organizacja ich pracy, może być dowolnie ustalona w umowie spółki. Jeżeli jednak umowa spółki nie stanowi inaczej, stosuje się zasady określone przez kodeks spółek handlowych, opisane poniżej.
Umowa spółki nie może jednak zmienić następujących zasad:
- nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników,
- nieważne jest umowne ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki oraz umowne ograniczenie prawa do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.
W związku z faktem, że każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, każdy też może na bieżąco kontrolować dokumentację i działalność spółki.
Zyski i podatki
W sferze prawa podatkowego spółka jawna pozostaje podatnikiem VAT, niemniej jednak podatek dochodowy rozliczają samodzielnie wspólnicy.
W sferze podatku dochodowego wspólników spółki jawnej traktuje się identycznie, jak wspólników spółki cywilnej.
Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach.
Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Umowa spółki może przewidywać zaliczkową wypłatę zysku, nawet co miesiąc. Jeżeli wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika.
Jak zlikwidować
Rozwiązanie spółki powodują:
- przyczyny przewidziane w umowie spółki,
- jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
- ogłoszenie upadłości spółki,
- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
- prawomocne orzeczenie sądu.
Spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania, przewidzianych w umowie, prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.
Jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczególnych postanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców wspólnika Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.
