Techniki prezentacji – mowa ciała

Wrażenia wzrokowe odpowiadają w 55% za to, jak słuchacze ocenią twoją prezentację. Składają się one przede wszystkim z dwóch czynników. Pierwszy – wizualne środki pomocnicze. Drugi, równie ważny, to twój wygląd.

Mowa ciała jest decydująca

Słuchacze oceniają twoją prezentację nie tylko na podstawie tego, co mówisz. Przykładają bardzo, bardzo dużą wagę do swojego osądu na twój temat. Budują go na podstawie tego, jak się poruszasz, jak jesteś ubrany, jak stoisz, jak gestykulujesz i jak wyrażasz się za pomocą mimiki. Jeśli publiczności nie spodoba się to, co widzi, nie spodoba jej się także to, co słyszy. Mowa twojego ciała ma bezpośredni związek z tym, jak słuchacze odbiorą twoje słowa.

Załóżmy, że dwóch mówców ma przeprowadzić prezentację. Każdy otrzymał tak i sam scenariusz. Mówcy mówią na ten sam temat  i używają takich samych sformułowań w swojej prezentacji. Kto będzie najbardziej przekonujący i przekaże największą ilość informacji?

Z tych dwóch mówców zaufanie słuchaczy zdobędzie ten, który najlepiej posługuje się mową ciała.

Ważna jest oprawa

Słowa można porównać do posiłku. To, jak są zaprezentowane słowa, jest podobne do tego, jak podane jest jedzenie. Jeśli jedzenie jest podane w plastikowym naczyniu, w sterylnej samoobsługowej stołówce, nie będzie ono smakowało równie dobrze, jak posiłek podany na ciepłym talerzu przez profesjonalny personel w pięciogwiazdkowej restauracji, przy świecach i w miłej atmosferze.

Ciało i usta muszą mówić tym samym językiem

Ważne, aby twoje słowa i mowa twojego ciała zgadzały się i były w harmonii ze sobą. Co się dzieje, jeśli ktoś coś potwierdza, a jednocześnie cofa się i kręci głową? Otóż słuchacz odbiera ten sygnał w ten sposób, że ten, kto mówi, tak naprawdę nie ma na myśli „tak”, tylko „nie”. Podobnie jest z mową twojego ciała podczas prezentacji. Jeśli próbujesz przekonać publiczność do swoich racji i pomysłów, a w tym samym czasie mowa twojego ciała wyraża brak wiary w siebie i powątpiewanie, twoje słowa nie zostaną zaakceptowane. Twoje ciało musi mówić tym samym językiem, co twoje usta. Jeśli chcesz, aby ludzie cię słuchali, musisz wzbudzić zaufanie. Twoją wewnętrzną postawę odzwierciedla twoja postawa na zewnątrz.

Przekaz energii

Mowa ciała jest przekazem energii od mówcy do publiczności. Jeśli emanujesz entuzjazmem, publiczność także będzie pełna entuzjazmu, ale jeśli wysyłasz sygnały, że powątpiewasz, publiczność także będzie wątpić w to, co mówisz.

Wszystko jest oceniane

Najgorsze – albo może najlepsze – w mowie ciała jest to, że wszystko, co robisz, jest oceniane. Publiczność oceni to, jak idziesz, jak stoisz, jak gestykulujesz, jak wstajesz z krzesła, jak chwytasz długopis itd., itp. Pomyśl tylko, co dzieje się, gdy mówca – mężczyzna porusza się w kobiecy sposób? Jest odbierany jako homoseksualista.

Wystarczy, że jego mały palec odstaje nieco wyżej od pozostałych, a słuchacze już nabierają takiego przekonania. W rzeczywistości może być tak, że dana osoba jedynie zwichnęła palec.

Pozytywne myśli

Większość ludzi nie sądzi, że ma na co dzień jakieś problemy z mową ciała. Przeprowadzenie prezentacji jest tym samym, co codzienna rozmowa. Prezentacja wymaga jedynie dodatkowej przejrzystości i zorganizowania. Poza tym dobrze, jeśli będziesz rozwijać wyczulenie na teatralność i styl.

Aby nadać swojemu ciału odpowiednią postawę, musisz najpierw przed każdą prezentacją napełnić głowę pozytywnymi myślami. Musisz wyglądać tak, jakbyś wmaszerowywał na podium, żeby odebrać złoty medal. Czy możesz sobie wyobrazić złotych medalistów, którzy wchodzą na podium ze spuszczoną głową, zapadniętymi ramionami, skrzywionymi plecami i ustami ułożonymi w podkowę? Nie, chyba nigdy nie widzieliśmy kogoś takiego. Dlaczego? Ponieważ wygrywając złoty medal jest się niesłychanie szczęśliwym i pewnym siebie. To uczucie jest odzwierciedlane przez mowę ciała.

Z tego powodu ważne jest, byś czuł się pewnie, gdy chcesz przeprowadzić prezentację. Wypełnij głowę pozytywnymi myślami. Pomyśl o jakiejś innej prezentacji, którą przeprowadziłeś i w której wszystko szło perfekcyjnie. Twoja podświadomość przez cały czas przekazuje sygnały do twojego ciała, co jest odzwierciedlane w jego mowie. Publiczność widzi, co czujesz w głębi serca. Pamiętaj, że publiczność chce, aby ci się udało. Chce, abyś czuł się spokojnie, harmonijnie i był pewny siebie.

Pewny na własnym podwórku

Abyś mógł wzbudzać zaufanie, powinieneś czuć się pewnie na własnym podwórku. W twoim biurze lub u siebie w domu poruszasz się w określony sposób. Po sposobie, w jaki porusza się dana osoba, można poznać, czy czuje się pewnie, czy nie.

Aby czuć się pewnie w swoim temacie w miejscu, gdzie przeprowadzasz swoją prezentację, powinieneś najpierw je odwiedzić, o ile masz ku temu możliwość. Dzień wcześniej pojedź do lokalu i sprawdź, jak jest oświetlony itp. Stań na podium i zobacz, jak to jest. Gdy już będziesz przeprowadzał prezentację, poczujesz się bardziej swojsko.

Zwróć uwagę na język twojego ciała

Problemem związanym z językiem ciała jest to, że właściwie nie odzwierciedla on tego, jak ty się czujesz, tylko to, co publiczność sądzi o tym, co czujesz. Może się przecież zdarzyć, że czujesz spokój, wewnętrzną harmonię, pewność siebie i jesteś przekonany o tym, że pomysł, który prezentujesz, jest właściwy dla twoich słuchaczy. Jeśli jednak język ciała mówi coś innego, nieistotne staje się, co czujesz. Dlatego ważne jest, abyś był świadomy języka twojego ciała i abyś w pełni świadomie pozbył się gestów, które zaprzeczają twojemu przesłaniu.

Zła postawa

Pierwszą rzeczą, na którą ludzie zwracają uwagę, gdy wychodzisz, by przeprowadzić prezentację, jest to, w jakiej pozycji znajduje się górna część twojego ciała. Zła postawa wynika niekiedy z niskiej samooceny. Nie zawsze jest tak, że ludzie ze złą postawą mają niską samoocenę, ale często wygląda to tak, jakby rzeczywiście ją mieli.

Co możesz zrobić, by wyuczyć się dobrej postawy? Jeśli jesteś w domu, proponujemy, abyś ustawił się plecami do ściany. Stań pod ścianą i przyciśnij pięty tak, by były tuż przy ścianie. Dopilnuj, aby pośladki także znalazły się tuż przy ścianie. Potem pozwól ramionom opaść, jednocześnie przenosząc je do tyłu tak, aby dotykały ściany. Ostatnią częścią ciała, która dotknie ściany, będzie głowa. Wyciągnij szyję i dotknij ściany potylicą. Cztery części twojego ciała dotykają więc ściany: pięty, pośladki, ramiona i głowa. Zachowaj tę postawę i odejdź od ściany. Ważne, abyś zachował tę postawę, ale w naturalny sposób. Potrząśnij nieco ciałem po odejściu od ściany. Nie może to wyglądać tak, jakbyś połknął kij. Musisz mieć odpowiednią postawę, ale powinieneś czuć się z nią naturalnie i wygodnie. Czy zauważasz jakąś zmianę w porównaniu z twoją wcześniejszą postawą? Nie masz uczucia, jakbyś urósł o 10 centymetrów? Większość ludzi jest zaskoczona zmianą w mowie ciała, którą udało im się przeprowadzić za pomocą tego prostego ćwiczenia. Możesz kilka razy sam wykonać to ćwiczenie w domu. Przede wszystkim powinieneś wykonać je tuż przed twoją następną ważną prezentacją.

Równowaga

Innym aspektem dotyczącym mowy ciała jest równowaga; twoja równowaga, gdy idziesz i twoja równowaga, gdy stoisz. Wiele osób nie wie, że nie zachowuje równowagi, gdy przemawia. Ale kiedy widzą siebie na wideo, dostrzegają, że coś się nie zgadza.

Równowaga ma dużo wspólnego z motoryką i zmysłem równowagi. Możesz ćwiczyć swoją równowagę, uprawiając sport. Ruch sprawia, że ciało pod każdym względem nabiera dobrej kondycji. Wpływa pozytywnie zarówno na twoją postawę, jak i na psychikę.

Twój własny styl

Wszyscy ludzie mają własny styl, jeśli chodzi o mowę ciała. I dobrze. Ty to ty i nikt inny. Nie chodzi o to, abyś próbował naśladować czyjś język ciała. Być może istnieje jednak przyczyna, dla której możesz popracować nad niektórymi aspektami mowy twojego ciała.
Jeśli trzy różne osoby otrzymują trzy zapakowane prezenty, otworzą je na różne sposoby.
Pierwsza osoba być może rzuci się na paczkę, oderwie sznurek, zedrze papier i otworzy pudełko, by jak najszybciej dowiedzieć się, co jest w środku. Druga osoba jest trochę ostrożniejsza. Jest nieśmiała i powolna w swoich ruchach. Najpierw wybada paczkę, potem ostrożnie zdejmie sznurek i papier, by zobaczyć, co jest w środku. Trzecia osoba jest nieco bardziej teatralna. Paraduje z paczką i pokazuje ją ludziom naokoło. Potrząsa nią, by usłyszeć, co jest w środku. Potem otwiera ją majestatycznie.

Każda z tych trzech osób ma swój własny styl. Ale każda osiąga swój cel. Wszystkie trzy otwierają paczkę i dowiadują się, co jest w środku. Żaden z tych trzech stylów nie jest ani lepszy, ani gorszy od innego. Każdy styl można obserwować z zainteresowaniem. Ty masz także swój własny styl, z którego możesz być dumny. Nic nie decyduje o tym, że twój styl jest lepszy albo gorszy od stylu kogoś innego. Ale może się zdarzyć, że musisz dopasować swój styl do swoich celów. Być może potrzebujesz zmienić jakieś zachowania, które przeszkadzają publiczności.

Trzy najczęstsze błędy

Aby dowiedzieć się, czy masz jakieś nawyki, które negatywnie oddziałują na twoją prezentację, powinieneś się pilnować i zastanowić, czy jest jakiś ruch lub gest, który:

• często powtarzasz,
• wydaje się nerwowy,
• daje publiczności odczuć, że masz niską samoocenę.

Te trzy błędy popełniane w języku ciała są najczęstsze wśród prezentatorów. Ze swojej strony powinieneś dowiedzieć się, czy wykonujesz jakiś ruch, który podchodzi pod te trzy wymienione błędy.

Nagranie wideo

Najlepiej jeśli podczas prezentacji nagrasz się na wideo. Kiedy będziesz oglądał nagranie, zaskoczy cię prawdopodobnie, jak wiele wykonujesz ruchów, o których nie miałeś pojęcia. Jeśli nie masz możliwości nagrania się na wideo, możesz poprosić kogoś z publiczności, by skomentował mowę twojego ciała. Możesz także spróbować poobserwować samego siebie. Pomyśl, jakie ruchy wykonujesz, gdy mówisz.

Tiki

Często powtarzane ruchy mogą popsuć całą prezentację. Są na przykład ludzie, którzy zdejmują okulary raz na dziesięć sekund, drapią się po nosie co kwadrans, czy tacy, którzy powtarzają inny określony gest w krótkich odstępach czasu.

Taki ruchy czy gesty rejestruje prawa półkula mózgowa, tworząca ogólny obraz prezentacji. Jeśli ruch jest powtarzany wiele razy, robi to na słuchaczach złe wrażenie, co z kolei pomniejsza wiarygodność mówiącego. Ruchy, które się często powtarzają, zmniejszają także uwagę słuchaczy. Wśród publiczności zawsze znajdą się tacy, którzy, zamiast słuchać tego, co ma do powiedzenia mówiący, będą liczyć, ile razy zdejmuje on okulary. Słuchacze dodatkowo denerwują się, gdy jest to osoba, której się nie lubi. W przeciwieństwie do osoby, którą się lubi i dla której ma się większą tolerancję.

Jedna rzecz naraz

Prawie wszyscy niedoświadczeni prezentatorzy mają jakiś gest, który powtarzają zbyt często. Zacznij od dowiedzenia się, który ruch powtarzasz. Następnym razem, gdy będziesz przeprowadzał prezentację, pozwól sobie na wykonywanie wszystkich możliwych gestów oprócz tych, które masz w zwyczaju powtarzać. Nie próbuj zapanować nad językiem twojego ciała, bo to ci się nie uda. Możesz jedynie myśleć o jednym ruchu naraz. Unikaj jedynie wykonywania tego ruchu, który powtarzasz. Po jednej lub po kilku prezentacjach będziesz automatycznie unikać właśnie tego ruchu, nawet o tym nie myśląc. Wtedy nadchodzi pora, by pomyśleć o innych gestach, których chcesz się pozbyć.

Nerwowe gesty

Może się czasami zdarzyć, że wykonujesz jakiś gest, który sygnalizuje zdenerwowanie. Być może bębnisz palcami albo wycierasz czoło w taki sposób, że publiczność odbiera te gesty jako nerwowe. Jeśli słuchacze odbierają cię jako osobę nerwową, zmniejsza się twoja wiarygodność. Jeśli stwarzasz nerwowe wrażenie, słuchacze odbierają to jako sygnał, iż nie jesteś przekonany, że to, co mówisz, jest prawdziwe albo dobre.

Dowiedz się, który ruch albo gest sprawia, że jesteś postrzegany jako osoba nerwowa. Potem pozbądź się go w ten sam sposób, w jaki pozbyłeś się często powtarzanego ruchu. Skoncentruj się na tych nerwowych ruchach i unikaj ich do czasu, gdy twoim nawykiem stanie się, że nie będziesz ich wykonywał.

Niektórzy ludzie mają w zwyczaju przekręcać ołówek między palcami albo bawią się innymi przedmiotami. Jeśli jest to jeden z twoich nerwowych gestów, dopilnuj, by w pobliżu ciebie nie było żadnych przedmiotów, którymi mógłbyś się bawić podczas prezentacji. Pewien mówca zawsze podczas prezentacji zdejmował ustami nakrętkę z długopisu. Za którymś razem próbował zdjąć nakrętkę, której na długopisie nie było i pobrudził sobie usta tuszem.

Używaj rąk

Uważaj na gesty, które sygnalizują, że masz niską samoocenę albo ukrywasz jakieś informacje. Po pierwsze musisz pomyśleć o wykonaniu opisanego wcześniej ćwiczenia przy ścianie. Twoja postawa musi być rozluźniona, ale wypracowana. Postawa skulona nie robi dobrego wrażenia.

Poza tym musisz używać obu rąk w odpowiedni sposób. Ludzie z krajów południowych znacznie częściej niż na przykład Polacy używają rąk, gdy mówią. Ale także w Polsce gesty odgrywają znaczącą rolę w komunikacji. Jeśli podczas mówienia w ogóle nie używasz rąk, może to być odbierane tak, że nie jesteś do końca przekonany do tego, o czym mówisz.

Ludzie w różny sposób splatają ręce. Są tacy, którzy krzyżują ręce na wysokości klatki piersiowej. Niektórzy wkładają je do kieszeni spodni. Inni krzyżują ręce z tyłu. Ci, którzy stoją na podium, obejmują je często dłońmi. Najczęstszą pozycją jest tzw. „chwyt nudysty”, który polega na tym, że obie ręce są umieszczane na wysokości tej części ciała, którą nudysta lubi mieć odkrytą. Gdy przeprowadzasz prezentację, powinieneś pamiętać o tym, aby nie splatać rąk w żadnej z tych pozycji. Spróbuj podkreślić to, co mówisz za pomocą gestów. Jeśli używasz rąk w odpowiedni sposób, możesz nadać prezentacji trzeci wymiar. Często tworzymy obrazy za pomocą rąk. W ten sposób można opisać formę i wielkość, relacje przestrzenne takie jak nad, pod, za, przed itd. Za pomocą rąk możesz także porównać duże z małym, opisać lokalizację itd. Możesz zrobić wiele rzeczy za pomocą rąk, co sprawi, że twoja prezentacja stanie się żywsza i bardziej interesująca. Nie splataj jednak rąk w żadnej pozycji. Trzymaj je luźno.

By wyćwiczyć się nieco w gestykulacji rękoma i dłońmi, możesz trenować w domu. Przeprowadź prezentację w samotności albo przed rodziną. Gdy trenujesz w domu, przejaskrawiaj gesty. Kiedy potem staniesz przed publicznością, te małe gesty, potrzebne do opisania tego, o czym mówisz, będą całkiem naturalne. Jeśli dany temat cię inspiruje, twoje ręce same z siebie będą gestykulować. Obyś ich tylko nie splótł w jakiejś pozycji.

Jak się poruszasz

Jak powiedzieliśmy wcześniej, lepiej jest stać podczas całej prezentacji, niż siedzieć. Unikaj stania w mównicy; to cię bardzo ograniczy.

Najlepiej, jeśli możesz się swobodnie poruszać. Przemieszczaj się między rzutnikiem, tablicą, blokiem na statywie a stołem, na którym leżą długopisy itp. Usiądź na chwilę na skraju biurka, zejdź czasem z podwyższenia (jeśli stoisz na takim podwyższeniu).

Poruszaj się jednak spokojnie, w przeciwnym razie zestresujesz słuchaczy. Przesuwaj się na bok tak, aby publiczność musiała odwracać głowę, by śledzić cię wzrokiem. W mięśniach szyi znajdują się nerwy, które mają pozytywny wpływ na czujność, gdy głowa zwrócona jest w bok.

Mimika

Wiele z naszych uczuć odzwierciedlanych jest bezpośrednio przez te ruchy mięśni twarzy, które nazywamy mimiką. Ze wszystkich sygnałów wysyłanych przez język ciała, te pochodzące z twarzy są najważniejsze. To przede wszystkim na twarz patrzymy, gdy ktoś do nas przemawia. I to twarz jest tą częścią, która mówi najwięcej o uczuciach, jakie ma w sobie osoba mówiąca. Jeśli mówisz, że jesteś zadowolony, a twoja twarz pokazuje coś przeciwnego, to słuchacze wierzą bardziej w to, co widzą, niż w to, co słyszą. Jednak przy pomocy odrobiny treningu łatwo manipulować twarzą. Można wyglądać na zadowolonego, choć się takim nie jest, wyrażać zaskoczenie, smutek, zainteresowanie itp., wcale tak nie czując. Z drugiej strony, jeśli ktoś wygląda na zadowolonego, sam staje się także bardziej zadowolony. Inaczej mówiąc, możesz wpływać na swoje uczucia poprzez zmianę swojej mimiki. Stań naprzeciwko lustra i spróbuj wyglądać na pełnego nadziei i szczęśliwego. Czy czujesz, jak radość rozpływa się po całym twoim ciele? Gdy przeprowadzasz prezentację, musi to wyglądać tak, że jesteś zadowolony przemawiając właśnie do tej publiczności. Radość rodzi radość. Im bardziej jesteś zadowolony, tym bardziej zadowoleni będą twoi słuchacze. Niestety, podobnie dzieje się w sytuacji odwrotnej. W niektórych miejscach pracy są ludzie, których mimika wygląda jak symptom problemów zdrowotnych. Tacy ludzie rozsiewają ponury nastrój za pomocą wyrazu twarzy.

Patrz na nagranie wideo

Wielu ludzi nie jest świadoma tego, jak wygląda, gdy się uśmiecha. Są tacy, którym się wydaje, że ich uśmiech jest szerszy niż w rzeczywistości. Gdy widzą siebie nagranych na wideo, są zaskoczeni i wybuchają: „Co? Naprawdę byłem taki naburmuszony? A myślałem, że się szeroko uśmiechałem.” Jeśli masz dostęp do kamery wideo, powinieneś nagrać się i sprawdzić swoją mimikę. Czy wyraża ona te uczucia, które chcesz przekazać? Jeśli nie, możesz zacząć trenować bardziej żywą mimikę. Pamiętaj tylko, że musi być ona naturalna. Jeśli nie będziesz zachowywał się w naturalny sposób, słuchacze cię przejrzą i stracisz wiarygodność.

Strój

Gdy przemawiasz, 90% twojego ciała jest zakryta. Niektórzy ludzie ocenią cię jedynie na podstawie twojego ubrania. Nie powinno ono przyciągać zbyt dużej uwagi, być zbyt eleganckie, a tym bardziej niechlujne czy krzykliwe. Nie może być tak, że słuchacze zapamiętają jedynie twój oryginalny strój, a nie to, co powiedziałeś. Podstawową zasadą jest to, abyś ubrał się w taki sposób, w jaki przypuszczasz, że będą ubrani twoi słuchacze. Nawet jeśli publiczność zaakceptuje nieoficjalny sposób, w jaki jesteś ubrany w oficjalnej sytuacji, zawsze lepiej jest ubrać się trochę zbyt oficjalnie niż zupełnie nieoficjalnie. Inną ważną regułą jest to, by ubrać się neutralnie. Są pewne części garderoby, które mają znaczenie symboliczne, ubrania, które są przypisane do pewnych zawodów. Musisz ich za wszelką cenę unikać, gdy przeprowadzasz prezentację. Buty wojskowe, skórzane kurtki, podarte dżinsy i bardzo krótkie spódnice to ubrania, które sprawiają, że ten, kto je nosi, zostaje zaklasyfikowany do określonej grupy, podobnie jak osoby, które mają na sobie koszulę i marynarkę albo dwurzędowy garnitur z kamizelką. Jeśli nie jesteś do końca pewien, jak masz się ubrać na prezentację, proponujemy, abyś po prostu zapytał kogoś, kto ma w tej sferze doświadczenie. Dobrym pomysłem może być także założenie oficjalnego stroju, który w razie czego można zmodyfikować. Przeczytasz o tym więcej w rozdziale na temat tego, jak opanować tremę.

Podsumowanie

Pamiętaj, że jeśli słuchaczom nie podoba się to, co widzą, tym bardziej nie spodoba im się to, co słyszą. Wizualne wrażenia są podczas twojej prezentacji ważniejsze niż cokolwiek innego. Naucz się poruszać, gestykulować, ubierać i panować nad mimiką tak, aby podkreślała ona twoje argumenty w prezentacji. Słuchacze będą wtedy mieli większe zaufanie do ciebie jako mówcy, podwyższy to także wartość twojej prezentacji.

ZOBACZ WIĘCEJ!

Fragment pochodzi z poradnika Björna Lundena i Lennarta Rosella
pt.: „Techniki prezentacji. O sztuce przemawiania, angażowania i przekonywania”.

Wydawnictwo BL Info Polska