Zatrudnianie niepełnosprawnych

Czasami zdajemy sobie sprawę z tego, że zatrudniając pracownika musimy patrzeć nie tylko na korzyści płynące z jego wykształcenia, doświadczenia czy umiejętności, ale również na koszty związane z jego zatrudnieniem. Dlatego w dobie bardzo małego wzrostu gospodarczego pracownik, dzięki któremu możemy trochę zaoszczędzić zdaje się być „na wagę złota”.

Z grupą tańszy

Osoby posiadające grupę inwalidzką są dlatego chętniej zatrudniani, bowiem koszty ich zatrudnienia (opłat ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych, pensji itp.) są znacznie niższe. Jednak zatrudnienie osoby niepełnosprawnej to również koszty, o których czasem nie zdajemy sobie sprawy, jak na przykład konieczność przystosowania ich stanowiska pracy do ich możliwości.

Jednak dzięki rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 r. można liczyć na zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zwrot tychże kosztów następuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Są to, jak już wspomniano, koszty poniesione przez pracodawców w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych wynikających z ich niepełnosprawności oraz rozpoznania tych potrzeb przez służby medycyny pracy.

W rozporządzeniu tym określono również wzór wniosku i elementy umowy, dokumentację niezbędną do zwrotu kosztów oraz sposób i terminy rozpatrywania wniosków.

Koszty zwróci fundusz

Pracodawca może ubiegać się o zwrot dwojakiego rodzaju kosztów:

• poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności, zwanym dalej „przystosowaniem stanowiska”;
• rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb osób niepełnosprawnych.

Aby to jednak mogło nastąpić, to powinien on złożyć wniosek do starosty (prezydenta miasta na prawach powiatu) właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Jeśli pracodawcą jest starosta bądź prezydent miasta na prawach powiatu, to wniosek składa się do Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych za pośrednictwem oddziału Funduszu, właściwego ze względu na siedzibę tego pracodawcy.

Wniosek

Do składanego wniosku, zarówno pracodawca, jak i starosta czy prezydent miasta na prawach powiatu, zobowiązani są dołączyć:

• kopię dokumentu poświadczającego formę prawną prowadzenia działalności:

  – zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej;

  – wyciągu z rejestru handlowego i aktu notarialnego – w przypadku osób prawnych;

  – umowy spółki cywilnej potwierdzoną w urzędzie skarbowym;

  –  w szczególnych przypadkach koncesję lub pozwolenie na prowadzenie działalności.

• kopię dokumentu określającego tytuł prawny do nieruchomości, budynku lub lokalu, w którym mają zostać przystosowane stanowiska pracy;
• zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu w opłacaniu należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
• dokumenty z urzędu skarbowego:

  – dla osób opłacających zryczałtowany podatek;

  – informacje o jego wysokości;

  – decyzję o ewentualnym zwolnieniu z podatków,

  – zaświadczenie o niezaleganiu z podatkiem;

  – sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym stosownie do przepisów o rachunkowości za okres dwóch ubiegłych lat, a w przypadku pracodawcy działającego przez okres krótszy niż dwa lata – za okres co najmniej 12 miesięcy;

• roczny bilans jednostki samorządu terytorialnego sporządzany zgodnie z przepisami w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych, za rok poprzedni;
• kwartalne sprawozdanie Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń jednostki samorządu terytorialnego za czwarty kwartał roku poprzedniego zgodnie z przepisami w sprawie sprawozdawczości budżetowej;
• zaświadczenie o zarejestrowaniu w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym i nadaniu numeru statystycznego REGON;
• informację o pomocy publicznej udzielonej wnioskodawcy, zgodnie z przepisami o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, w okresie 3 kolejnych lat poprzedzających dzień złożenia wniosku – w przypadku gdy pracodawca jest przedsiębiorcą;
• aktualną informację o niezaleganiu z wymagalnymi zobowiązaniami wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Oczywiście nie każdy pracodawca, mimo prawidłowo złożonego wniosku, może liczyć na pozytywne rozpatrzenie wniosku.

Kryterium

Przy rozpatrywaniu wniosków o zwrot kosztów przystosowania stanowiska oraz o zwrot kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy bierze się pod uwagę w szczególności:

• wysokość posiadanych środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przeznaczonych na ten cel w danym roku;
• potrzeby lokalnego rynku pracy;
• opinię powiatowego urzędu pracy o możliwości skierowania do pracy zarejestrowanych osób niepełnosprawnych o określonych kwalifikacjach;
• długość okresu prowadzenia działalności oraz doświadczenie pracodawcy w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych;

• kondycję finansową pracodawcy zapewniającą zatrudnianie osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 36 miesięcy, która jest oceniana na podstawie:

  – posiadanych aktywów trwałych i obrotowych;

  – możliwości produkcyjnych i usługowych;

  – rachunku zysków i strat;

  – płynności finansowej.

• stan zatrudnienia u pracodawcy;
• wysokość przewidywanych kosztów przystosowania stanowiska i rozpoznania;
• rodzaj posiadanego tytułu prawnego do nieruchomości, budynku bądź lokalu, w którym prowadzona jest działalność.

Niezależnie od tego, czy wniosek pracodawcy zostanie rozpatrzony pozytywnie czy negatywnie, to organ wydający decyzję, ma obowiązek wnioskodawcę w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z kompletem dokumentów.

Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, to w myśl rozporządzenia, w okresie 30 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy należy przeprowadzić negocjacje w zakresie warunków zwrotu kosztów przewidzianych do uwzględnienia w umowie.

Dostaniesz jak spełnisz warunki

Jak już zostało powiedziane, pracodawca może się starać zarówno o zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej, jak i o zwrot kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb danej osoby niepełnosprawnej. W pierwszym przypadku zwrot kosztów obejmuje:

• zakup środków trwałych stanowiących wyposażenie związane z przystosowaniem stanowiska, albo też
•  wytworzenie środka trwałego związanego z przystosowaniem stanowiska systemem gospodarczym lub w zakładzie pracy.

Niezależnie od źródła otrzymania środka trwałego przystosowania stanowiska musi być dokonane w sposób umożliwiający wykonywanie przez pracownika niepełnosprawnego powierzonych czynności na poziomie porównywalnym z analogicznymi czynnościami wykonywanymi przez pracownika pełnosprawnego.

Zakup tych środków dokumentuje się fakturą lub dowodem wpłaty.

Natomiast udokumentowania wytworzenia środka trwałego dokonuje się przedstawiając ocenę techniczną rzeczoznawcy wraz z dokonaną przez niego wyceną, przy czym koszty tej oceny i wyceny ponosi wnioskodawca.

Drugi przypadek, czyli zwrot kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy obejmuje co niżej następuje:

• niezbędne badania mające na celu ustalenie zdolności do wykonywania pracy na danym stanowisku, z uwzględnieniem potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
• rozpoznanie koniecznych elementów składowych wyposażenia danego stanowiska oraz zakresu obowiązków na tym stanowisku pracy, dających podstawę do oceny możliwości wykonywania pracy przez osobę niepełnosprawną.

Ponadto, należy zwrócić uwagę, że zwrotem kosztów przystosowania stanowiska i rozpoznania nie obejmuje się kwoty podatku od towarów i usług, czyli podatku VAT.

Umowa

Po zakończeniu negocjacji związanych ze zwrotem kosztów zawiera się umowę o przystosowanie stanowiska i rozpoznanie.

Umowa ta winna w szczególności określać następujące rzeczy:

• liczbę przystosowywanych stanowisk i termin, do którego będą one przystosowane, z wyszczególnieniem elementów wyposażenia będących przedmiotem zwrotu kosztów;
• termin przedłożenia przez wnioskodawcę rozpoznania;
• terminy zawarcia umów o pracę z osobami niepełnosprawnymi;
• termin zawiadomienia wnioskodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy lub wypowiedzeniu umowy o pracę z osobą niepełnosprawną;
• uzgodnienia w zakresie odbioru przystosowanych stanowisk;
• warunki renegocjacji umowy;
• termin i wysokość zwrotu kosztów przystosowania stanowiska i rozpoznania;

• przypadki, w których umowa może być rozwiązana odpowiednio przez starostę (prezydenta miasta na prawach powiatu) lub Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Przypadki te to mianowicie:

  – nieprzystosowanie w ustalonym terminie stanowisk;

  – niezatrudnienie osób niepełnosprawnych na przystosowanych stanowiskach;

  – ikwidacja przystosowanych stanowisk;

  – zawieszenie lub zaprzestanie działalności;

  – wydanie negatywnej opinii przez Państwową Inspekcję Pracy o przystosowywanym stanowisku.

Ważne wystąpienie

Mimo dokonania wszystkich formalności wnioskodawca bez tak zwanego wystąpienia nie może otrzymać środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Zgodnie z § 6. 1. rozporządzenia w celu uruchomienia środków wnioskodawca występuje odpowiednio do starosty lub prezydenta miasta na prawach powiatu bądź też do Prezesa Zarządu Funduszu. Do takiego wystąpienia należy dołączyć kilka niezbędnych informacji:

• listę pracowników zatrudnionych na przystosowanych stanowiskach pracy;
• rozliczenie i zestawienie kosztów przystosowania stanowiska;
• rozpoznanie, jeżeli zostało przeprowadzone, oraz fakturę lub dowód zapłaty za rozpoznanie;
• faktury, dowody zapłaty lub umowy potwierdzające poniesione koszty przystosowania oraz rozpoznania;
• skierowania osób niepełnosprawnych z powiatowego urzędu pracy;
• kopie umów o pracę zawartych z osobami niepełnosprawnymi;
• kopie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności pracowników;
• zaświadczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy przez osoby niepełnosprawne, wydane przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem;
• ocenę techniczną rzeczoznawcy wraz z dokonaną przez niego wyceną w przypadku:

  –  wytworzenia środka trwałego systemem gospodarczym lub w zakładzie pracy;

  – zakupu sprzętu używanego;

• wypis z ewidencji środków trwałych.

Ponadto na tej podstawie starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu występuje do Państwowej Inspekcji Pracy o wydanie opinii o przystosowanym stanowisku.

Zobowiązany jest on do dołączenia do takiego wystąpienia kopii przeprowadzonego rozpoznania, jeżeli zostało przeprowadzone.