Zwolnione od podatku dochodowego świadczenia pracownicze – zakładowy funduszu świadczeń socjalnych

W każdym zakładzie pracy powinien istnieć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, mający na celu zebranie odpowiednich funduszy, poprzez składki pracownicze, na różne okolicznościowe okazji, na paczki dla dzieci, na festyny, na wyjazdy pracowników na wczasy, dzieci na kolonie itp. Dzięki temu systemowi pracownik nie odczuwa poniesionych w rzeczywistości kosztów, a różnego typu dofinansowania z tego właśnie funduszu są dla niego często dużym dodatkiem (nawet do 100 %).

Fundusz równy bezpieczeństwu

Dzięki dobrze funkcjonującemu funduszowi świadczeń pracowniczych pracownik czuje się bardziej dowartościowany a przez to zmotywowany do pracy. To z tego funduszu pokrywane są koszty wycieczek, obozów integracyjnych itp. Nie zawsze jest tak, że corocznie każdy pracownik może skorzystać z tej formy pomocy. Niektóre firmy wprowadzają limity korzystania z dofinansowań, np. na wyjazd na wycieczkę zakładową – zakład może wówczas wysyłać na taką wycieczkę tego samego pracownika raz na dwa-trzy lata mimo, że organizowana jest co roku.

Zasady powstawania tego typu funduszy na rzecz pracowników i ich rodzin oraz zasady ich funkcjonowania reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia wypłacane z tych środków korzystają z określonych zwolnień w podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt.67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym jest wartość rzeczowych świadczeń okolicznościowych otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych. Rzeczowymi świadczeniami okolicznościowymi określana są przede wszystkim: bony towarowe, paczki świąteczne dla dzieci, bilety na imprezy sportowe lub kulturalne. Zwolnione są świadczenia do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym połowy kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy.

Zwolnieniem tym objęte są wszystkie świadczenia rzeczowe, finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Do 1 stycznia 2003 roku zwolnienie obejmowało jedynie okolicznościowe świadczenia rzeczowe.

Jedną z form pomocy udzielanej pracownikom przez pracodawcę ze środków pochodzących z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest dopłata do zorganizowanego wypoczynku dotyczy to zarówno pracownika, jak i jego najbliższej rodziny.

Wolne od podatku dochodowego są jedynie te dopłaty, które dotyczą dzieci i młodzieży do lat 18. Zwolnienie to dotyczy dopłat do wypoczynku dzieci i młodzieży, zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu. W takiej sytuacji wolna od podatku jest pełna kwota niezależnie od jej wysokości.

Zwolnienie w połowie

Jeżeli zdarzy się tak, że dopłaty do tego wypoczynku finansowane będą z innych źródeł, niż zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, może z organizacji związkowych itp. To wówczas zwolnienie podatkowe dotyczy tylko części tego świadczenia, tj. obejmuje kwotę do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym najniższego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy. W 2003 roku wysokość tej kwoty sięga 800 zł.

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych może udzielić pracownikowi pomocy finansowej na remont mieszkania, jego zagospodarowanie bądź też na jedno lub wielorazową pomoc w wydatkach związanych z tym mieszkaniem, jak czynsz itd.

Zwolnienie podatkowe związane z tymi świadczeniami mającymi zmniejszyć wydatki mieszkaniowe dotyczą pełnej kwoty świadczenia. Wolne od podatku są zarówno te dodatki mieszkaniowe, które są finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak i ze środków pomocy społecznej.

W myśl rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 22 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania pomocy finansowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na zmniejszenie wydatków mieszkaniowych, wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych, pomoc finansowa może być udzielona osobie uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – czyli pracownikowi bądź członkom jego najbliższej rodziny, jeżeli w miesiącu poprzedzającym datę złożenia wniosku o udzielenie tej pomocy dochód na osobę w gospodarstwie domowym nie przekroczył kwoty obowiązującego limitu. Limit ten wynosi w gospodarstwach domowych jednoosobowych 150 % najniższego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w tym miesiącu, określonego przez ministra pracy i polityki socjalnej na podstawie kodeksu pracy. W gospodarstwach domowych dwuosobowych jest to 125 % najniższego miesięcznego wynagrodzenia, a w gospodarstwach domowych trzyosobowych i większych – 100 % tego wynagrodzenia.

Do dochodu gospodarstwa domowego należy zaliczyć wszelkie dochody osób wspólnie zamieszkujących i gospodarujących podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o kwotę świadczonych na rzecz dzieci alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową. W dochodzie gospodarstwa domowego uwzględnia się kwotę alimentów otrzymywanych na rzecz dzieci na podstawie wyroku lub ugody sądowej.

Objęte pomocą z zakładowego funduszu świadczeń społecznych są wydatki mieszkaniowe w postaci miesięcznych opłat z tytułu: użytkowania lokalu mieszkalnego (z wyłączeniem spłaty kredytu bankowego), podnajmu całości lub części lokalu mieszkalnego, a także udziału w kosztach zarządu nieruchomością wspólną w gospodarstwach domowych właścicieli lokali mieszkalnych.

Pomoc dla uczestników

Pomoc finansowa jest uzależniona od wysokości wymienionych powyżej wydatków. Obejmuje ponadto odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego, wnoszonego przez osoby, którym przysługuje prawo do lokalu zamiennego lub socjalnego. Dotyczyć może też kosztów centralnego ogrzewania, dostaw ciepłej i zimnej wody, zużycia energii elektrycznej do celów bytowych, jak również dostaw gazu przewodowego i bezprzewodowego do celów bytowych. Finansowany może być też zakup opału do celów bytowych czy wywóz śmieci i nieczystości.

Pomoc finansowa może zostać udzielona osobie, która wpłaci część własnego zobowiązania. Wówczas pomoc funduszu sięga do wysokości różnicy między kwotą tego typu wydatków mieszkaniowych, a wpłatą własną zobowiązanego. Wpłata ta powinna wynosić przynajmniej 8 % dochodów gospodarstwa domowego w jednoosobowych gospodarstwach domowych, oraz co najmniej 6 proc. tego dochodu w dwuosobowych i większych gospodarstwach domowych.

Udzielenie pomocy finansowej na ten cel odbywa się za zgodą zarządu funduszu, która wyrażana jest na podstawie złożonego wcześniej przez pracownika odpowiedniego wniosku. W tym dokumencie powinny być określone dane dotyczące: adresu zajmowanego lokalu mieszkalnego, wysokości miesięcznych opłat mieszkaniowych, liczby osób zamieszkałych w lokalu mieszkalnym, wysokości dochodu na osobę w gospodarstwie domowym. Ubiegający się o pomoc musi również udokumentować poniesione przez siebie opłaty za poprzedni miesiąc.

Pomoc finansowa jest przyznawana po rozpatrzeniu takiego wniosku i zgodnie z ogólnie obowiązującym regulaminem wydanym w trybie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

W przypadku zmiany sytuacji majątkowej, która miałaby wpływ na możliwość udzielenia pomocy lub na jej wysokość, osoby korzystające z pomocy finansowej są zobowiązane do poinformowania o tym pracodawcy.

Pomoc finansowa nie przysługuje osobom, które podnajęły część lub całość zajmowanego lokalu mieszkalnego osobom trzecim. Zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 roku pomoc ta nie przysługuje również nauczycielom otrzymującym częściowy zwrot czynszu i opłat eksploatacyjnych oraz dodatek mieszkaniowy.

Nie dotyczy też osób otrzymujących dodatki mieszkaniowe i ryczałt na zakup opału na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, oraz kombatantów pobierających ryczałt energetyczny z tytułu ponoszonych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej lub cieplnej dla celów domowych na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Zapomogi

Fundusz świadczeń socjalnych udziela także zapomóg w przypadku nagłych wypadków niezależnych od pracownika. Są to przede wszystkim zapomogi w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci.

Zgodnie z art.21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia te są zwolnione z podatku dochodowego.

Jeżeli świadczenia te wypłacane są z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra, to zwolnieniem objęta jest pełna ich kwota, niezależnie od ich wysokości.

Gdy źródła finansowania są inne niż wyżej wymienione, to zwolnieniem objęte są kwoty do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy. Przepis ten nie dotyczy świadczeń z pomocy społecznej oraz świadczeń dotyczących pomocy materialnej m.in. dla uczniów i studentów.