Likwidacja spółek kapitałowych – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z art. 270 kodeksu o spółkach handlowych rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać spowodowane:

• przyczynami przewidzianymi w umowie spółki,
• uchwałą wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,
• ogłoszeniem upadłości spółki,
• innymi przyczynami przewidziane prawem.

Kiedy rozwiązanie spółki

Zgodnie z art. 21 kodeksu o spółkach handlowych sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowej w przypadku, gdy: 

• nie zawarto umowy spółki,
• określony w umowie albo statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem,
• umowa albo statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących firmy, przedmiotu działalności spółki, kapitału zakładowego lub wkładów,
• wszystkie osoby zawierające umowę spółki albo podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili ich dokonywania,
• w przypadkach określonych powyżej, jeżeli braki nie zostaną usunięte w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy, sąd ten może, po wezwaniu zarządu spółki do złożenia oświadczenia, wydać postanowienie o rozwiązaniu spółki.
• jeżeli te braki, o których mowa powyżej, nie mogą być usunięte, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu spółki.

Spółka nie może być rozwiązana, jeżeli od jej wpisu do rejestru upłynęło pięć lat. O rozwiązaniu spółki sąd rejestrowy orzeka na wniosek osoby mającej interes prawny albo z urzędu, po przeprowadzeniu rozprawy. Orzeczenie o rozwiązaniu spółki nie wpływa na ważność czynności prawnych zarejestrowanej spółki.

Ponadto zgodnie z art. 271 kodeksu o spółkach handlowych sąd może orzec wyrokiem o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowej w przypadku, gdy:

1. na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,
2. na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu.

Postępowanie likwidacyjne

Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, jednocześnie z chwilą wykreślenia spółki z rejestru. Do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru jednomyślna uchwała wszystkich wspólników o dalszym istnieniu spółki może zapobiec jej rozwiązaniu, chyba że z żądaniem rozwiązania wystąpił nie będący wspólnikiem członek organu spółki lub organ, o którym mowa w art. 271 pkt 2, albo w przypadkach określonych w art. 21.

Otwarcie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd w uzasadnionych wyrokiem sądu przypadkach. O otwarciu likwidacji decyduje również powzięcie przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”. W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną.

Zgodnie z art. 275 do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy dotyczące organów spółki, praw i obowiązków wspólników. Przepisy te muszą być zgodne z przepisami prawa spółek handlowych oraz z celem likwidacji.

W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań. Czyli wszelkie zobowiązania finansowe wobec wspólników musza być wstrzymane na czas zakończenia procesu likwidacji. W tym też okresie dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników.

W procesie likwidacji wybierani są przewidziani prawem likwidatorzy. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, to likwidatorzy mogą być odwołani na mocy uchwały wspólników. W przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać.

Sąd ustanawia zasady

Istnieją jednak ważne sytuacje, w których sąd na wniosek osób mających interes prawny może odwołać likwidatorów i ustanowić innych. Sąd, który ustanowił likwidatorów, określa wysokość ich wynagrodzenia.

W przypadku zaistnienia konieczności likwidacji, rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy złożyć do sądu rejestrowego odpowiedni wniosek o likwidację spółki.

We wniosku zgłaszanym do sądu rejestrowego winny się znaleźć następujące dane:

• o otwarciu likwidacji,
• nazwiska i imiona likwidatorów,
• adresy likwidatorów,
• zatwierdzony wcześniej podjętą uchwałą sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki.
• złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów.

Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia. Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorów przez sąd odwołanych następuje z urzędu.

Istnieją sytuacje, w których wspólnicy chcą zrezygnować z rozwiązania swojej spółki, w takim przypadku (uchylenia likwidacji) likwidatorzy powinni tę okoliczność zgłosić do sądu rejestrowego.

Co likwidator powinien?

Likwidatorzy powinni ogłosić o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji. Likwidatorzy spółki mają za zadanie wezwanie wszelkich wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym została ogłoszona likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Likwidatorzy powinni również sporządzić bilans otwarcia likwidacji. Jeżeli zostanie on zakończony, to należy przedstawić go zgromadzeniu wspólników, aby został przez nich zatwierdzony. W bilansie tym powinien znaleźć się stan z pierwszego dnia ogłoszenia likwidacji oraz z ostatniego dnia tej czynności. Jeżeli trwa ona dłużej niż rok obrotowy, to likwidatorzy powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniu wspólników sprawozdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe. Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej.

Likwidatorzy mają również za zadanie:

1. zakończenie bieżących interesów spółki,
2. ściągniecie wierzytelności,
3. wypełnienie zobowiązań,
4. upłynnienie majątku spółki,

Są to tak zwane czynności likwidacyjne.

Jeżeli potrzebne jest do zakończenia bieżącej sprawy wszczęcie nowych interesów, to poczynienie tego jest uzasadnione. W innym przypadku likwidatorzy nie mogą tego zrobić.

Do licytacji

Do nowych interesów należy również pozbycie się nieruchomości. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki jedynie na mocy uchwały wspólników. Nawet jeżeli wspólnicy zgodzą się na taką sprzedaż, wówczas cena sprzedaży nie może być niższa od uchwalonej przez wspólników.

W stosunku wewnętrznym likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników. Likwidatorzy ustanowieni przez sąd są obowiązani stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby, które spowodowały ich ustanowienie.

Likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki. Zgodnie z art.284 ograniczenia kompetencji likwidatorów nie mają skutku prawnego wobec osób trzecich. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęte przez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne.

Zgodnie z postanowieniami w art. 285 otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury. W tym też okresie nie może być ustanowiona prokura.

Podział majątku

Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, należy zabezpieczyć sądownie przez złożenie do depozytu sądowego. Wierzyciele spółki, którzy nie zgłosili swoich roszczeń we właściwym terminie ani nie byli spółce znani, mogą żądać zaspokojenia swoich należności z majątku spółki jeszcze nie podzielonego między wspólników. Termin podziału majątku między wspólników jest określony prawem i nie może być krótszy niż pół roku. Znaczy to, że podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.

Majątek, który pozostaje po zabezpieczeniu zadłużeń czy zobowiązań dzielony jest pomiędzy wspólników w równym stosunku co do ich udziałów w spółce. Dzieje się tak wówczas jeżeli umowa spółki nie określa innych zasad podziału majątku. Wspólnicy, którzy po upływie terminu określonego otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie są obowiązani do jej zwrotu w celu pokrycia należności wierzycieli. Znaczy to, że jeżeli dokonano już podziału majątku miedzy wspólników, to nie można obciążyć ich zobowiązaniami spółki wobec wierzycieli, którzy dopiero po upływie pół roku od otwarcia procesu likwidacji zgłosili się po swoje należności.

Po zakończeniu likwidacji oraz po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego na dzień zakończenia likwidacji, zwanego sprawozdaniem likwidacyjnym, likwidatorzy zobowiązani są o. Jednocześnie powinni wystąpić do sądu rejestracyjnego ze zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.

Ostatni etap

Może się zdarzyć sytuacja, w której nie będzie odpowiedniej ilości osób na zgromadzeniu wspólników, na którym likwidatorzy przedstawiają sprawozdanie finansowe. Wówczas, kiedy z powodu braku kworum takie spotkanie się nie odbędzie, to likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki sprawozdanie finansowe i złożyć je sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem o wykreślnie spółki z rejestru bez zatwierdzenia sprawozdania przez zgromadzenie wspólników.

Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki powinny być oddane na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. W braku takiego wskazania przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy. Z upoważnienia sądu rejestrowego wspólnicy i osoby mające w tym interes prawny mogą przeglądać księgi i dokumenty.

W sytuacji, kiedy dojdzie do upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk, który przejął kontrolę nad interesami firmy na czas likwidacji spółki. Spółka nie może jednak ulec rozwiązaniu, kiedy postępowanie kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.

W momencie dokonania wszystkich czynności postępowania likwidacyjnego i wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego, o rozwiązaniu spółki likwidator albo syndyk powinien zawiadomić właściwy urząd skarbowy, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego.