Reguła Pareto

Vilfred Pareto (żyjący w XIX/XX w.) jest chyba najbardziej znany ze swych analiz zjawisk społecznych, a w szczególności stosunków władzy. Jednakże dziedziny, w których się specjalizował to głównie fizyka i ekonomia, a dopiero później socjologia. Pareto bardzo mocno wyeksponował tezę o współzależności zjawisk społecznych. Twierdził bowiem, że „zjawiska społeczne są wypadkową wszelkich sił, które oddziałują na społeczeństwo, wypadkową zalet i wad wszystkich obywateli”.

Teoria krążenia elit

Poczynione powyżej krótkie wprowadzenie na temat Pareto ma na celu stworzenie klimatu doniosłości, jaki należy się „regule Pareto”. Traktowanej już nie jako sucha teoria socjologiczna, ale jako żywy komponent życia ekonomicznego i personalnego każdej firmy, każdego społeczeństwa pracowniczego. To właśnie mianem społeczności można by określić zespół pracowników firmy (z wyjątkiem tych jednoosobowych). W społeczności tej spotykamy się, jak wszędzie, z pewnym schematem: podziałem na rządzących i rządzonych, na panujących (pracodawców) i zdominowanych (pracowników).

Reguła Pareto zwana teorią krążenia elit odnosi się do każdego rodzaju społeczności czy społeczeństwa. Pareto zasadnie zakładał, że ludzie różnią się między sobą pod względem fizycznym, moralnym, intelektualnym i pod paroma innymi. Ta naturalna nierówność powoduje właśnie podział społeczeństw na warstwę niższą (masy) i wyższą, która dzieli się na elitę rządzącą i nie rządzącą. Każda elita zostaje po jakimś czasie zastąpiona przez jakąś inną. Bowiem to także w masach jest wiele zdolnych jednostek, silnych i gotowych do sprawowania najwyższych stanowisk. Dopóki elita rządząca umożliwia tym ludziom zaspokajanie ambicji i aspiracji i zarazem trzyma w karbach resztę niższej warstwy, dopóty utrzymuje się przy władzy. Jeżeli system ten zostanie zachwiany, a w warstwie niższej zmobilizuje się grupa prężnych i aktywnych ludzi, głoszących ideologię, za którą podążą łatwowierne masy i część elity nie rządzącej, to dochodzi do rewolucji i stara elita ustępuje miejsca nowej. Głoszone hasła pozostają na papierze, a siła i ucisk są nadal instrumentem władzy. Sytuacja zaczyna się powtarzać. Cały więc proces dziejowy jest ciągłym następstwem rządzących elit, ich wymianą.

Doceniaj pracowników

Uciekając przed wyrocznią paretowską należy więc częściej przyglądać się swoim podwładnym, pamiętać, że należy ich doceniać, dawać im poczucie spełnienia własnych ambicji i satysfakcję z wykonanej dobrze pracy (premie motywacyjne mile widziane). Resztę „masy” należy trzymać w szrankach nie zawsze interesującej, ale dającej poczucie niezastąpionej pracy.

Można by w tym celu zastosować parę technik, którymi posiłkował się sam Pareto. Opierał się on bowiem na machiavellistycznej wizji rządzenia, zawierającej się w jednym zdaniu: „cel uświęca środki”. Ponad to Nicollo Machiavelli był zdania, że tylko surowy władca może uzyskać posłuch i szacunek u swoich poddanych, ale kiedy pokaże im także, że bywa też pobłażliwy zdobędzie ich sympatię. Jeżeli władca od początku chce zdobyć sympatię ludu przez pobłażanie im i zbytnią uległość, zmuszony postąpić srogo, zostanie okrzyknięty władcą niesprawiedliwym i będzie znienawidzony. Choć dotyczyło to króla i jego poddanych, to czasami wcielmy się w jego postać i spróbujmy wykorzystać te sprawdzone socjotechniki wśród podwładnych nam pracowników.