Czy przysługuje wynagrodzenie za dyżur domowy pod telefonem?

Jestem żołnierzem zawodowym na stanowisku kierowca – ratownik patrolu rozminowania. Dodam, że patrole rozminowania pełnią zadanie bojowe o charakterze kryzysowo – ratowniczym. W związku z tym poza 40-sto godzinnym czasem pracy, często się przedłużającym ze względu na charakter pełnionych obowiązków. Pełnię również tak zwany „dyżur na telefon” w weekendy i święta. Pełnienie owego dyżuru wiąże się z tym, że nie mogę w pełni korzystać z czasu wolnego, takich jak dalsza podróż, długo trwające zajęcia, spożywanie alkoholu, gdyż w każdej chwili mogę zostać wezwany do pracy, w celu wykonywania obowiązków służbowych. Przełożeni twierdzą, iż dodatkowy czas wolny należy się wyłącznie za faktycznie przepracowane godziny w czasie dyżuru, to znaczy godzina wolnego za godzinę przepracowaną. W takim razie, jeśli podczas pełnienia dyżuru nie zostanę wezwany do pracy, nie przysługuje mi żaden ekwiwalent za ten czas. Czy to prawda?

Opisane zagadnienie reguluje ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz wydane na jej podstawie podstawie Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych. Art. 60 powołanej ustawy określa wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych, a jednocześnie gwarantuje i określa czas wypoczynku.

Żołnierzowi, który na polecenie dowódcy jednostki wojskowej wykonywał, nie wyłączając dnia ustawowo lub dodatkowo wolnego od służby, zadania służbowe, w łącznym wymiarze przekraczającym w danym tygodniu normę czasu służby określoną w art. 60 ustawy z dnia 11 o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, udziela się czasu wolnego w takim samym wymiarze, zgodnie z art. 60 ustawy”.

W ust. 5 stanowi on, że Minister Obrony Narodowej określi w drodze rozporządzenia dodatkowe dni wolne od służby, rozkład czasu służby w tygodniu, sposób udzielenia czasu wolnego oraz sposób prowadzenia ewidencji czasu służby, a także okoliczności powodujące przekroczenie tygodniowego czasu służby. Rozporządzenie powinno tak określać rozkład czasu służby w tygodniu, aby ustalać zadania służbowe w ramach czterdziestu godzin w pięciodniowym tygodniu służby.

Wydane na podstawie art. 60 ust. 5 ustawy, wymienione wyżej rozporządzenie z dnia 26 czerwca 2008 r. wypełnia delegację ustawową; w § 1 i § 3 określa dodatkowe dni wolne od służby dla żołnierzy zawodowych.

Do czasu służby, który określony został w § 4 ust. 1 rozporządzenia, zalicza się również czas pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru, ale nie więcej niż 8 godzin oraz czas wykonywania zadań służbowych poza jednostką, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe, pozostaje w rezerwie kadrowej lub w dyspozycji, w wymiarze przekraczającym normę określoną w ust. 1 w tym w ramach podróży służbowej, kursu, szkolenia lub kontroli. (ust. 2)

Definicję dyżuru i służby dyżurnej zawiera § 2 rozporządzenia stanowiąc, że pierwszy z nich – to trwający dwadzieścia cztery godziny lub wielodniowy dyżur bojowy, operacyjny, ratowniczy lub inny wprowadzony rozkazem dowódcy jednostki wojskowej (pkt 1), zaś służba dyżurna to trwająca od dwunastu do dwudziestu czterech godzin służba garnizonowa, wewnętrzna, wartownicza, patrolowa, konwojowa, asystencyjna lub operacyjna (pkt 3).

Jednakże czas pozostawania w kontakcie telefonicznym nie stanowi jakiegokolwiek z wymienionych w § 2 pkt 1 dyżurów. Istotą dyżurów jest bowiem, że pełnione są w jednostkach wojskowych lub w miejscu zagrożenia i służą zagwarantowaniu ciągłości dowodzenia oraz kontroli funkcjonowania jednostki wojskowej. Należy uznać zatem, że „dyżur telefoniczny” nie jest „służbą dyżurną” w rozumieniu § 2 pkt 3 rozporządzenia.

Kwalifikacja pełnionego dyżuru telefonicznego do dyżuru określonego w § 2 pkt 1 rozporządzenia powinna mieć istotne znaczenie wobec treści § 9 rozporządzenia. Przepis ten osobę pełniącą dyżur lub służbę dyżurną – zwalnia z wykonywania zadań służbowych w dniu rozpoczęcia i zakończenia tej służby lub dyżuru (trwającego co najmniej dwadzieścia cztery godziny) lub też gdy dyżur lub służba były pełnione w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od pracy przyznaje dzień wolny od pracy (jeżeli dyżur lub służba były pełnione co najmniej 8 godzin) lub czas wolny w wymiarze równym liczbie godzin pełnienia tej służby lub dyżuru.

Zgodnie zatem z § 8 rozporządzenia udzielenie czasu wolnego za owy dyżur może nastąpić w najbliższym tygodniu – nie później niż w ciągu czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego; uchybienie tego terminu w uzasadnionych przypadkach powoduje, że czas wolny może być udzielony nie później niż w następnym okresie rozliczeniowym – czyli w następnym – okresie 4 dalszych miesięcy.

Do czasu służby wlicza się tylko i wyłącznie czas faktycznego wykonywania zadania służbowego do którego skierowano żołnierza . Czas niewykorzystany na realizację zadania może być traktowany jako czas wolnym, który nie zostanie rozliczony w czasie służby. Wskazuje się, iż jest to osobisty ciężar związany ze stosunkiem służbowym żołnierza. Żołnierzowi, który na polecenie dowódcy jednostki wojskowej wykonywał, nie wyłączając dnia ustawowo lub dodatkowo wolnego od służby, zadania służbowe, w łącznym wymiarze przekraczającym w danym tygodniu normę czasu służby określoną w art. 60 ustawy z dnia 11 o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, udziela się czasu wolnego w takim samym wymiarze, zgodnie z art. 60 ustawy”.

Zagadnienie to budzi powszechne kontrowersje, Ministerstwo Obrony Narodowej stoi jednak na stanowisku, takim, jakie prezentują Pańscy przełożeni. Próbą wyjśca z sytuacji może być złożenie odwołania od niekorzystnej dla Pana decyzji i skierowanie dalej skargi do Sądu administracyjnego, jeżeli organ II instancji utrzyma także negatywne stanowisko. W przeciwieństwie do regulacji dot. służb mundurowych, rozporządzenie nie zawiera rozstrzygnięć w zakresie pełnienia tzw. „dyżurów domowych”.

adw. Łukasz Wieszczeczyński Tabędzka – Wieszczeczyński – Zagierska www.adwokaci-twz.pl

Podstawa prawna:

Art. 60 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych ( tj. Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 593 ze zm.)

§2 , §4, §9 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych ( Dz. U. z 2008 r. nr 122, poz. 786)