Kto pomaga przedsiębiorcom?

Rynek doradztwa dla przedsiębiorstw w Polsce rozwija się od wielu lat. Pomocą służą liczne firmy komercyjne, banki, które oprócz obsługi kredytowej oferują pomoc doradczą w określonym zakresie.

Zakres pomocy i doradztwo

Rynek doradztwa

dla przedsiębiorstw w Polsce rozwija się od wielu lat. Pomocą służą liczne firmy komercyjne, banki, które oprócz obsługi kredytowej oferują pomoc doradczą w określonym zakresie. Nie zawsze jednak pomoc ta jest w pełni dostępna i wykorzystywana. Barierę stanowią wysokie koszty usług na rynku komercyjnym, a także brak rzetelnej informacji i wiedzy o możliwych formach wsparcia ze strony różnych instytucji i firm działających w obszarze doradztwa na stale rozwijającym się rynku. Coraz większą rolę odgrywają organizacje pozarządowe skupione w Krajowym Systemie Usług dla MSP, które w poważnym stopniu uzupełniają rynek usług komercyjnych, przez co umożliwiają dostęp do informacji gospodarczej i profesjonalnego doradztwa, w szczególności licznej grupie przedsiębiorstw sektora MSP.

W KSU przeważają ośrodki doradcze i szkoleniowe, które poza typowymi usługami konsultingowymi, zajmują się również dostarczaniem informacji, w tym informacji gospodarczej, a także – w pewnym zakresie – usługami finansowymi. Wśród ośrodków można wyodrębnić takie, które specjalizują się w określonych dziedzinach. W zakres ich działania wchodzi przede wszystkim transfer technologii, badania i certyfikacje, systemy jakości. W praktyce jednak każda firma, niezależnie od branży, sektora, czy obszaru działalności, może uzyskać profesjonalną pomoc. Potwierdzeniem jakości usług jest akredytacja w systemie, przyznawana na okres 3 lat na podstawie opracowanego i wdrażanego systemu standaryzacji ośrodków KSU, wzorowany na systemie jakości ISO 9000. Obejmuje ona standardy organizacyjne oraz procedurę świadczenia usług doradczych, szkoleniowych, informacyjnych i finansowych. Dodatkowo wprowadzono kategorię ośrodków o charakterze ogólnobiznesowym, prowadzących działania lobbyingowe, które w przyszłości będą mogły pełnić funkcje Regionalnych Instytucji Finansujących. W 2000 roku certyfikat otrzymało 86 ośrodków w wyniku audytów, przeprowadzonych przez upoważnionych audytorów zewnętrznych. Kolejne audyty przeprowadzone zostaną w 2001 roku.

Oczekiwania przedsiębiorców skupiają się często na preferencyjnych kredytach, bezzwrotnych dotacjach, czy też innych formach bezpośredniego finansowania działalności gospodarczej. W większości wypadków nie jest możliwe spełnienie tych oczekiwań, gdyż tylko nieliczna grupa ośrodków dysponuje funduszami pożyczkowymi, żaden z nich nie udziela bezzwrotnych dotacji. Z doświadczenia w pracy doradców z przedsiębiorstwami wynika jednak, że problem nie zawsze dotyczy braku pieniędzy, a przeprowadzona profesjonalna analiza przedsięwzięcia pozwala zidentyfikować bariery i wynikające z nich rzeczywiste potrzeby. Co więcej przy pomocy ośrodka KSU istnieje możliwość dotarcia do zewnętrznych źródeł finansowania i przygotowania przedsiębiorstwa do uzyskania właściwej formy pomocy finansowej. Ośrodki KSU oferują szeroki zakres pomocy, na którą składają się cztery podstawowe kategorie usług:

Usługi doradcze obejmują doradztwo podstawowe dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą oraz zaawansowane dla firm już działających, które osiągnęły pewien poziom rozwoju. Zakres doradztwa jest bardzo szeroki i może obejmować wszystkie zagadnienia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, począwszy od prostej porady prawnej, kończąc na przygotowaniu firmy do pozyskania inwestora strategicznego. W ostatnim okresie można zaobserwować rosnące zapotrzebowanie na pomoc w zakresie wdrażania różnych systemów jakości, a odbiorcą tego rodzaju usług są w coraz większym stopniu firmy małe.

Usługi finansowe. Grupa usług, której bezpośrednim następstwem jest uzyskanie kredytu, pożyczki lub poręczenia, jest zaliczana do kategorii usług finansowych. W obecnych warunkach gospodarczych uzyskanie kredytu wciąż nie jest sprawą prostą. Barierę tworzy nie tylko wciąż wysokie oprocentowanie, ale przede wszystkim wymagane przez banki zabezpieczenia, niejednokrotnie przewyższające możliwości finansowe przedsiębiorstw, zwłaszcza w przypadku niewysokich kredytów. Przygotowanie dokumentacji wymaganej przez bank lub inną instytucje finansującą nie wymaga wyspecjalizowanego ośrodka, ale w takiej sytuacji szczególnie pomocne stają się ośrodki, które posiadają w swoich strukturach fundusze pożyczkowe lub poręczeniowe. Niewielki kredyt w określonej sytuacji może być zastąpiony pożyczką, albo zabezpieczony udzielonym poręczeniem. Udzielona gwarancja znacznie ułatwia uzyskanie kredytu. Klient, który uzyskał poręczenie funduszu, staje się dla banku bardziej wiarygodny, a w przypadku niepowodzenia przedsięwzięcia gospodarczego bank, występując bezpośrednio do poręczyciela, łatwiej odzyskuje zaangażowane środki, niż w wypadku innych form zabezpieczeń. Ośrodki te dysponują poza tym dość szczegółowymi informacjami na temat innych dostępnych narzędzi finansowych (leasing, factoring, venture-capital), udzielając pomocy przy ich zastosowaniu.

Usługi informacyjne. W praktyce gospodarczej informacja staje się coraz częściej cennym towarem. Podstawowe informacje gospodarcze dostępne są w większości ośrodków, ale wyodrębniła się grupa, która specjalizuje się w gromadzeniu i udostępnianiu wszelkich informacji gospodarczych w odpowiedzi na zgłaszane zapotrzebowanie klientów. Zaliczyć do niej należy Centra Informacji Gospodarczej, Ośrodki Informacji dla Biznesu – BIN oraz Centra Euro Info, specjalizujące się w zagadnieniach integracji europejskiej. Oprócz typowych danych teleadresowych, w ośrodkach dostępne są wszelkie informacje dotyczące targów i misji gospodarczych, warunków prowadzenia działalności gospodarczej na rynku Unii Europejskiej oraz rynkach trzecich, informacje dla inwestorów krajowych i zagranicznych. Działają tam również wywiadownie gospodarcze. Niezwykle istotną grupą usług informacyjnych jest poszukiwanie i kojarzenie partnerów gospodarczych.

Usługi szkoleniowe. Uzupełnieniem doradztwa i szeroko rozumianej informacji gospodarczej są usługi szkoleniowe. Oferta szkoleniowa ośrodków jest bardzo szeroka. Obok zagadnień ogólnobiznesowych prowadzone są szkolenia specjalistyczne (np. finanse, zarządzanie, marketing, itp.) zarówno na zlecenie odbiorców indywidualnych, jak i w drodze wolnego naboru. Forma szkoleń zależy od omawianej tematyki i obejmuje seminaria o charakterze informacyjnym, jak również praktyczne warsztaty lub fora dyskusyjne, prowadzone przez specjalistów – praktyków w określonych dziedzinach. Należy dodać, że poza stałą ofertą szkoleniową, prowadzone są szkolenia odpowiadające bieżącym potrzebom klientów.

Krajowy System Usług dla MSP jest siecią ośrodków, dzięki czemu przedsiębiorcy mogą korzystać z pomocy doświadczonych doradców z innych regionów, znaleźć specjalistów w interesujących ich dziedzinach, skorzystać z pomocy konsultantów zagranicznych współpracujących z ośrodkami.

Krajowy System Usług: jak skorzystać z pomocy?

Bezpośrednimi wykonawcami

wszystkich usług są lokalne i regionalne ośrodki Krajowego Systemu Usług dla MSP. Aby skorzystać z pomocy ośrodka, wystarczy zgłosić się do jego siedziby lub telefonicznie umówić się na spotkanie z konsultantem. Może to być ośrodek najbliższy siedziby przedsiębiorstwa, ale zarówno podział regionalny, jak i zakres wykonywanych przez ośrodek działań nie stanowi ograniczenia. Koszty wykonywanych usług określane są przez poszczególne ośrodki w zależności od wielu czynników. Najczęściej brany jest pod uwagę czas pracy konsultantów, poświęcony na wykonanie usługi, zakres wykonywanej pracy, poziom cen na rynku. W większości wypadków, poza grupą prostych usług o charakterze informacyjnym (często zalicza się do nich proste porady prawne, księgowe), nie ma stałych cenników, a wynagrodzenie ustalane jest w drodze negocjacji z klientem.

W poprzednich latach część działań realizowanych przez ośrodki KSU uzyskała dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej, przekazywanych Polsce w ramach Programu Phare. Usługi, z których korzystali przedsiębiorcy sektora MSP, dofinansowywane były w wysokości 60% kosztów. Pozostałe 40% kosztów finansowane było przez przedsiębiorców. Od czerwca 2000 roku uruchomione zostały środki Rządu Polskiego w ramach przyjętej Polityki Rządu do 2002 roku. Uruchomione zostały pilotażowe projekty obejmujące bezpłatne doradztwo podstawowe (PKD), refundację kosztów szkoleń (PRS), doradztwo specjalistyczne, a od października refundację kosztów związanych z uzyskaniem certyfikatu ISO 9000 lub 14000. Działania realizowane w ramach projektów polityki rządu skierowane były do przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorstw spełniających kryteria określone w ustawie prawo działalności gospodarczej.

Beneficjentami bezpłatnych usług doradczych mogły być firmy zatrudniające nie więcej niż 250 osób, o posiadające przychód netto nie przekraczający równowartości 40 mln. euro, a suma aktywów ich bilansu nie przekraczała równowartości 27 mln. euro. Zakres usług obejmował porady i informacje związane z administracyjno-prawnymi aspektami prowadzenia działalności (tzw. Pakiety „start-up”) oraz zarządzaniem przedsiębiorstwem, nie wymagające dłuższego zaangażowania czasowego specjalisty. Usługi tego rodzaju dostępne były w 87 ośrodkach KSU i ich filiach na terenie całego kraju, pełniących funkcje Punktów Konsultacyjno-Doradczych (PKD). Z kolei doradztwo specjalistyczne obejmowało usługi wymagające dłuższego zaangażowania czasowego specjalistów i dotyczyły m. in. marketingu, finansów, prawnych aspektów prowadzenia działalności gospodarczej, planowania i zarządzania, produkcji, innowacji i transferu technologii. Dofinansowanie obejmowało 60% kosztów usługi, przy jej minimalnej wartości wynoszącej 1000 zł. Szczegółowy zakres pojedynczej usługi ustalany był przez konsultanta oraz przedsiębiorcę zgodnie z jego potrzebami. Usługi tego rodzaju dostępne były w 22 ośrodkach KSU. Refundacja kosztów szkoleń obejmowała zwrot maksimum 60% kosztów udziału osób zarządzających przedsiębiorstwem lub jego częścią w szkoleniach związanych z zarządzaniem małym przedsiębiorstwem, przy czym nie więcej niż 1000 lub 1300 zł na osobę i 3000 lub 3900 zł na firmę.

Z refundacji mogli korzystać przedstawiciele małych przedsiębiorstw, tj. zatrudniających nie więcej niż 50 osób i posiadających przychód netto nie przekraczający równowartości 7 mln. euro, a suma aktywów ich bilansu nie przekraczała równowartości 5 mln. euro. Przedsiębiorca mógł skorzystać z usług jednego z 30 Punktów Refundacji Szkoleń, działającego na terenie województwa, w którym zarejestrowana jest jego firma. Ostatnim z projektów pilotażowych była refundacja kosztów doradztwa związanego z procesem uzyskania certyfikatu z serii ISO. Refundacja obejmowała koszty szkoleń dla kadry kierowniczej, personelu wdrażającego i pracowników, wykonania analiz, przygotowania dokumentacji, wewnętrznego audytu lub też wdrożenia systemu jakości. Z refundacji skorzystało 87 przedsiębiorstw z całego kraju.

Realizację pilotażowych projektów zakończono w grudniu 2000 roku, ale ich kontynuację przewidziano na rok 2001. Ze środków programu będą mogły korzystać przedsiębiorstwa spełniające kryteria zawarte w ustawie Prawo działalności gospodarczej. Pozostałe przedsiębiorstwa będą ponosiły pełną odpłatność za wykonywane usługi. Szczegółowe informacje, w tym lista ośrodków, w których będą dostępne w/w usługi w 2001 roku, będą dostępne w siedzibie oraz na stronie internetowej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (działającej od 1 stycznia 2001 r. w miejsce Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw), a także w ośrodkach KSU, z chwilą przekazania środków do Agencji oraz zakończeniu właściwych procedur administracyjnych.

Witold Kajszczak, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości