Pracownik w roli autora

Zasady rządzące relacjami pomiędzy pracownikiem – autorem i jego chlebodawcą, są nader skomplikowane. Jakby tego było mało, różnice dotyczą też kwestii, czy pracownik jest informatykiem, osobą zatrudnioną w instytucji naukowej, czy też wykonuje inny zawód, w związku z którym jego dzieło należy chronić.

Regulacje prawne

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: upapp),  prawa do utworu przysługują jego autorowi, o ile ustawa nie zawiera innych wskazań. Jednym z najistotniejszych wyjątków od tej zasady jest sytuacja, gdy utwór jest tworzony przez pracownika w ramach wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Prawa do takiego utworu nabywa wówczas pracodawca, choć i w tym zakresie można wskazać pewne istotne wyjątki.

Prawa autorskie w świetle kodeksu pracy

Elementarna regulacją związaną z tzw. utworami pracowniczymi jest art. 12 upapp. Zgodnie z nim pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa prawa autorskie do tego utworu, z chwilą jego przyjęcia, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, chyba że umowa lub ustawa przewidują inaczej (art. 14 upapp reguluje sytuację prawną pracowników instytucji naukowych, a art. 74 ust. 3 upapp – twórców programów komputerowych zatrudnionych na umowę o pracę).

Warto wiedzieć, że art. 12 upapp ma zastosowanie jedynie do osób będących pracownikami i pracodawcami w rozumieniu kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zatem przepisy dotyczące utworu pracowniczego nie dotyczą tych przedmiotów prawa autorskiego, które powstają w ramach umowy o dzieło czy przy okazji wykonywania umów zlecenia, choćby nawet zamawiający lub zlecający był dla autora płatnikiem z tytułu zaliczek na podatek dochodowy lub składek na ubezpieczenie społeczne. Aby zamawiający lub zleceniodawca mógł nabyć takie utwory, muszą być zastosowane art. 41 i następne upapp, które traktują o przeniesieniu autorskich praw majątkowych na podstawie umowy.