Umowy leasingu – jakie przepisy do nich stosować?
Leasing (według „Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych” Kopalińskiego) to „specyficzna forma dzierżawy i najmu dóbr inwestycyjnych i dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku, umożliwiająca wytwórcom używanie sprzętu w zmian za czynsz”.
Regulacje prawne
Umowy leasingu są w Polsce znane od kilku lat. Ale do niedawna umowy te funkcjonowały jako umowy nienazwane. Również ustawy podatkowe nie posługiwały się pojęciem leasingu. Leasing traktowany był w tych przepisach jako umowa o podobnym charakterze do umowy najmu lub dzierżawy.
Dopiero przepisy zawarte w kodeksie cywilnym wprowadziły pierwszą taką regulację prawną.
Kolejno podstawowe unormowania pojawiły się w znowelizowanej ustawie o rachunkowości i ustawach podatkowych.
W grudniu 2000 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego, zawierająca uregulowania dotyczące leasingu (art. 709). Uregulowania te wprowadziła ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 74, poz. 857 z późn. zm.).
W tych aktach prawnych umowę leasingu zdefiniowano jako umowę, w myśl której finansujący zobowiązuje się, w zakresie swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Ze wspomnianej wyżej definicji umowy leasingu nazewnictwo „finansujący” (leasingodawca) i „korzystający” (leasingobiorca) zostało adoptowane przez znowelizowaną ustawę o rachunkowości i przepisy podatkowe.
Jednak mimo uzyskanych regulacji ich treść nie zawsze jest czytelna i są z nią problemy w odniesieniu do rzeczywistości, czyli dzieje się tak, jak z większością nowych przepisów.
Dla księgowych unormowania leasingu mogą wydawać się trudne do zastosowania, ponieważ powiększają obszar różnic między prawem bilansowym i podatkowym.
Jednak warto nieraz trochę się pomęczyć przy umowie i rozliczeniach, bowiem leasing to forma finansowania inwestycji, która daje wiele korzyści, takie jak możliwość finansowania inwestycji z obcych środków, co pozwala na bardziej elastyczne zarządzanie płynnością firmy.
Leasing na nowo
Znowelizowana ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. nr 121, poz. 591 z późn. zm.) wprowadziła od 1 stycznia 2002 r. pierwsze uregulowania w zakresie prezentacji w sprawozdaniu finansowym operacji leasingowych. Również wraz z ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. nr 113, poz. 1186) wprowadzone zostały regulacje dotyczące leasingu.
Uregulowania prawne, które możemy odnaleźć w ustawie o rachunkowości dotyczące leasingu są bardzo powierzchowne.
Znowelizowana ustawa nie określa w swej treści umowy leasingu, ale posługuje się pojęciami finansującego i korzystającego oraz jednoznacznie rozstrzyga sposób ujęcia przedmiotu leasingu, należności i zobowiązań, a także kosztów i przychodów związanych z umową leasingową.
W sytuacji, kiedy nie za bardzo odpowiadają nam właśnie te rozwiązania, to w myśl art. 10 znowelizowanej ustawy o rachunkowości, mamy możliwość stosowania rozwiązań prezentowanych w krajowych standardach rachunkowości, a w przypadku ich braku Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR). Krajowego standardu na razie brak. A więc zgodnie z prawem do czasu jego opracowania jednostki, które obejmuje ustawa o rachunkowości mogą stosować wytyczne zawarte w MSR. W przypadku leasingu najlepiej opierać się na:
- MSR nr 17 – Leasing;
- MSR nr 16 – Rzeczowy majątek trwały;
- MSR nr 12 – Podatki;
- MSR nr 39 – Instrumenty finansowe.
Art. 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 102, poz. 1117), który wszedł w życie 1 stycznia 2002 r., wprowadził pewne regulacje dotyczące leasingu. Dał on jednostkom, których sprawozdania finansowe nie podlegają badaniu (czyli tych, które zawarły umowy leasingowe przed 1 stycznia 2002), możliwość wyboru sposobu kwalifikacji umów leasingowych. Jednostki te mogą zastosować nowe zasady wynikające ze znowelizowanej ustawy o rachunkowości i dokonać odpowiednich przekształceń, odnosząc ich skutki na kapitał własny jako zysk lub stratę z lat ubiegłych. Jednostka taka może również dokonywać kwalifikacji umów leasingu, według zasad określonych w przepisach podatkowych i nie stosować w ogóle wskazanych reguł określonych w przepisach prawa bilansowego. To, jakiego wyboru dokona jednostka zależy od jej kierownika.
Jednak należy zwrócić uwagę, iż uregulowania dotyczące umów leasingowych w przepisach podatkowych mają zastosowanie do umów zawartych po 1 października 2001 r.
