Windykacja należności

Słowo windykacja pochodzi z języka łac. ‘vindicatio’ oznacza roszczenie, obronę konieczna i zemstę. W Polsce jest powszechnie używanym terminem prawniczym, oznaczającym sądowe dochodzenie przez właściciela zwrotu rzeczy od kogoś, kto ja posiada lub jej używa. Ponadto łacińskie ‘vindicare’ oznacza dochodzić własności, karać, mścić się.

Aby nie zostać na lodzie

W dzisiejszych czasach skuteczne dochodzenie roszczeń finansowych jest jednym z warunków osiągnięcia sukcesu w interesach. Płynności finansowej firmy jest warunkowana otrzymywaniem należności. Dochodzenie swych praw ma również wpływ na kulturę rozliczeń finansowych, stanowiąc swego rodzaju przestrogę dla potencjalnych – nieuczciwych czy nierzetelnych – płatników.

Przedsiębiorstwo w odpowiedni sposób dbające o przepływ pieniądza zwiększa swoje możliwości inwestycyjne, staje się przedsięwzięciem stabilnym i rentownym. Malejący koszt pieniądza podnosi rynkową wartość firmy.

Aby dochodzenie należności pozwalało osiągnąć wspomniane wyżej korzyści, to musi być oparte na systemie zgodnych z prawem działań i profesjonalnej metodologii postępowania.

Dlatego tak często w przypadku trudności z egzekwowaniem należności od dłużników, powinno się korzystać z pomocy wyspecjalizowanej firmy windykacyjnej.
 
Najlepiej, jeżeli wybierzemy znaną już i zachwalaną firmą, bowiem w przeciwnym razie w momencie zawierania umowy o świadczenie usług windykacyjnych nie mamy możliwości dokonania faktycznej oceny wartości usługi jaką nabywamy, ponieważ jest ona ściśle związana ze skutecznością działań i dopiero po ich zakończeniu mamy pełny obraz tego co kryje się za ofertą firmy windykacyjnej. Dlatego ważne jest, aby zasięgnąć opinii w zaprzyjaźnionych firmach, które korzystają już z usług firm windykacyjnych. Ich opinia oparta na doświadczeniu jest zazwyczaj miarodajna i pozwoli podjąć właściwą decyzje.    

Rozważając ofertę firm windykacyjnych w celu złożenia zlecenia, należy kierować się poniższymi kryteriami:

• wiarygodność firmy windykacyjnej,
• usługi związane z windykacja,
• terytorialny zakres działalności firmy windykacyjnej,
• pobierane opłaty i prowizje,
• podejmowane działania windykacyjne,
• raportowanie.

Wiarygodność firmy windykacyjnej

Jak już zostało wspomniane powyżej, ważną rzeczą jest dokonanie odpowiedniego doboru firmy windykacyjnej. Jak każdy partner handlowy, tak i wybrana przez nas firma powinna być sprawdzona pod kątem wiarygodności, bowiem z nimi zwiążemy się umową.

Przed zdecydowaniem się na współpracę z określonym podmiotem, powinniśmy sprawdzić czy firma ma dobrą opinię na rynku, czy udziałowcy firmy są wiarygodni oraz jakimi kapitałami własnymi firma dysponuje. Złożenie wizyty w takiej firmie pomaga w zdobyciu zaufania, ale niekoniecznie przesądza o odniesionych przez nas wrażeniach co do tej firmy. Natomiast jeżeli przedstawiciel prezentujący ofertę unika zaproszenia klienta do siedziby firmy, wówczas powinno to wzbudzić nasze wątpliwości.

Trudno jest kierować się doborem odpowiedniej firmy windykacyjnej poprzez jej referencje. Bowiem ze względu na obowiązek tajemnicy handlowej firmy te owych referencji nie przedstawiają. Ich klienci zazwyczaj nie mają w zwyczaju ujawniania faktu, że współpracują z firmą windykacyjną, ponieważ bywa to opatrznie interpretowane jako oznaka poważnych problemów ze spływem należności .

Usługi związane z windykacja

Usługi, jakie może nam zaoferować firma windykacyjna, to bardzo istotna rzecz dla przedsiębiorstwa. Jak największy zakres tych usług jest najbardziej pożądany. Chodzi o pełną obsługę wszystkich należności. Powierzenie całości spraw związanych z windykacją wyspecjalizowanej firmie daje gwarancje skuteczniejszego egzekwowania  należności.

Wśród usług wspomagających odzyskiwanie należności można wyróżnić:

• wywiad gospodarczy,
• obrót wierzytelnościami,
• organizowanie kompensat.

W przypadku prowadzenia windykacji z przedmiotów zastawu bądź przewłaszczenia, ważne jest, by firma windykacyjna miała w dyspozycji niezbędne środki transportu jak również by była gotowa zająć się sprzedażą odebranych dłużnikowi przedmiotów zastawu.

Terytorialny zakres działalności firmy windykacyjnej

W zależności od tego, gdzie mieści się siedziba firmy windykacyjnej i jaka jest jej odległość od siedziby wierzyciela, różnie może wyglądać współpraca tych dwóch firm.

Niekiedy potrzebny jest bezpośredni kontakt z firmą windykacyjną, na przykład poprzez wizytę przedstawiciela firmy windykacyjnej w siedzibie dłużnika. Windykacja terenowa pozwala na zaznajomienie się z sytuacją finansową dłużnika, ocenę majątku i możliwości spłaty zadłużenia, umożliwia dokonanie wyboru dalszych metod windykacyjnych oraz ocenę skuteczności podejmowanych działań windykacyjnych.

Pobierane opłaty i prowizje

Różne firmy różnie pobierają zapłatę za wykonywaną przez siebie pracę. Dla wierzyciela najbardziej korzystna jest oferta windykacyjna firmy, która opłatę za podjęte działania pobiera w formie prowizji określonej procentowo w stosunku do zwindykowanych  należności. Jeżeli nie zostanie zrealizowane zadanie wyznaczone firmie windykacyjnej, to nie otrzyma ona żadnych pieniędzy.

Powyższa forma zapłaty za usługi nie wymaga więc wcześniejszego ponoszenia kosztów przez wierzyciela aż do momentu odzyskania środków od dłużnika, a ponadto motywuje firmę windykacyjną do skutecznego działania.

Podejmowane działania windykacyjne

Przy zawieraniu umowy zlecenia windykacji należy zapoznać się z działaniami, które firma windykacyjna zamierza podjąć w celu uzyskania spłaty należności. Im szerszy zakres tych działań tym lepiej wróży to dla odzyskania należności.

W pełni profesjonalna firma prowadzi sprawy na każdym etapie windykacji, zaczynając od monitoringu spływu tychże należności, poprzez negocjacje, windykację terenową, postępowanie sądowe, a kończąc na nadzorze egzekucji komorniczej, która jest poprzedzony rozpoznaniem majątkowym.

Szeroki zakres działań windykacyjnych podejmowanych przez firmę pozwala na większą skuteczność w egzekwowaniu zobowiązań. Ponadto im większa kompleksowość działań tym większe ograniczenie współpracy do jednej firmy, co jest ważne ze względu na sprawną organizację przepływu informacji.

Raportowanie

Profesjonalna firma windykacyjnej  przygotowuje dla zleceniodawcy raporty z podjętych działań windykacyjnych oraz ich rezultatów oraz wskazuje i konsultuje z wierzycielem różne możliwości dochodzenia roszczeń.

To od wierzyciela powinno zależeć jak często, w jakich odstępach czasu i w jakiej formie te raporty są składane.

Jeżeli już odnajdziemy odpowiednia firmę windykacyjną, to musimy podać jej wszelkie informacje znane nam na temat dłużnika. W zależności od tego jaką formę prawną przyjmuje dłużnik inny jest sposób egzekwowania należności. Dotyczy to  przede wszystkim postępowania sądowego i egzekucyjnego. Również w  windykacji przedsądowej osobowość prawna dłużnika ma znaczenie. Tak jest w przypadku reprezentowania firmy (dłużnika) przez osoby uprawnione.

Zwracając uwagę na osobowość prawną możemy mówić o czterech podstawowych typach dłużników:

• dłużnik – osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą,
• dłużnik – spółka cywilna,
• dłużnik – spółka jawna,
• dłużnik – spółka kapitałowa (spółka z o.o., spółka akcyjna).

Dłużnik – osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą

Dochodzenie roszczeń od dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą zasadniczo nie różni się niczym od dochodzenia roszczeń od dłużnika będącego osobą fizyczną. Różny jest tylko zakres odpowiedzialności za zobowiązania.

Dłużnik prowadzący działalność gospodarczą odpowiada przede wszystkim majątkiem wchodzącym w skład jego przedsiębiorstwa.

Dłużnik prowadzący działalność gospodarczą odpowiada za zobowiązania związane z prowadzonym przedsiębiorstwem w sposób nieograniczony, a więc również swoim majątkiem osobistym. Jeżeli nie istnieje odrębność majątkowa, to małżonek osoby prowadzącej działalność gospodarczą odpowiada również za jego zobowiązania. A zatem małżonkowie ponoszą odpowiedzialność z majątku wspólnego. Jeżeli więc zdarzy się tak, że roszczenia wierzyciela nie będą mogły być zaspokojone z majątku przedsiębiorstwa dłużnika to wierzyciel może dochodzić ich z  majątku osobistego dłużnika.

Dłużnik – spółka cywilna

W sytuacji, kiedy dłużnikiem jest spółka cywilna, wierzyciel powinien wiedzieć, że odpowiedzialność jej wspólników  za zobowiązania wynikające ze stosunku spółki, jest odpowiedzialnością solidarną.

Odpowiedzialność solidarna to nic innego, jak odpowiedzialność każdego wspólnika za całość długu a spełnienie świadczenia przez któregokolwiek ze wspólników zwalnia pozostałych z obowiązku spełnienia świadczenia.

Jest to również odpowiedzialność osobista. Znaczy to, że wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń z majątku osobistego wspólnika według swego wyboru, a zatem sięgnąć do majątku jednego wspólnika, kilku z nich, czy wreszcie do wszystkich.

Ponadto wysokość odpowiedzialności, jaką ponoszą wspólnicy jest nieograniczona.

Wspólnicy odpowiadają za całość zaciągniętego zobowiązania i nie może ono ulec ograniczeniu w stosunku do wierzyciela. Wierzyciel dochodząc swoich roszczeń, może w pierwszej kolejności sięgnąć do majątku wspólników, nie musi wykorzystać możliwości zaspokojenia swoich roszczeń z majątku spółki.

Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za wszelkiego rodzaju zobowiązania spółki.
Spółka nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania osobiste wspólników.

Dłużnik – spółka jawna

W przypadku spółki jawnej możemy mówić o podobnego rodzaju odpowiedzialności za zadłużenia jak w przypadku spółki cywilnej. Wspólnik spółki jawnej odpowiada za  całość długu spółki  całym majątkiem osobistym, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich wspólników i spółki łącznie, od niektórych z nich lub od każdego z osobna a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych z obowiązku świadczenia.

Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika tylko wtedy gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (odpowiedzialność subsydiarna).

Nie dotyczy to zobowiązań spółki powstałych przed jej wpisem do rejestru.

Wierzyciel ma prawo wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Ponadto osoba przystępująca do spółki w czasie jej zadłużenia odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.

Dłużnik – spółka kapitałowa

Do spółek kapitałowych można zaliczyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę akcyjną.

W obydwu przypadkach wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń wyłącznie z majątku spółki.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (z.o.o.) posiada osobowość prawną i odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, z wyłączeniem wspólników.

Jednakże w sytuacji, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń przeciwko członkom zarządu.

Odpowiedzialność  członków zarządu ma charakter odpowiedzialności subsydiarnej.

Oznacza to, że odpowiadają oni osobiście i solidarnie za zobowiązania spółki, ale jest to uzależnione od wyników egzekucji przeprowadzonej przeciwko spółce.

Wierzyciel spółki, który dochodzi zaspokojenia swoich roszczeń przeciw członkom jej zarządu, nie musi wykazać, że wyczerpał wszystkie możliwe sposoby egzekucji.

Wystarczy, że tylko jeden z nich okazał się bezskuteczny. Dla ustalenia bezskuteczności egzekucji skierowanej przeciwko spółce, nie jest konieczne przeprowadzenie egzekucji w stosunku do całego jej majątku, lecz wystarczy by wierzyciel udowodnił, że jedynym jej majątkiem jest np. nieruchomość obciążona ponad swą wartość wierzytelnościami korzystającymi z pierwszeństwa zaspokojenia. Członek zarządu będzie mógł jednak uwolnić się od odpowiedzialności wobec wierzyciela jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe, lub niezgłoszenie upadłości oraz niewszczynanie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy a także gdy wierzyciel nie poniósł szkody pomimo niezgłoszenia upadłości oraz niewszczynania postępowania układowego.

Spółka akcyjna również posiada osobowość prawną i wyłączona jest odpowiedzialność osobista akcjonariuszy za zobowiązania spółki.

Istnieją różnice w pozyskiwaniu należności od dłużników będących w różnym stanie ekonomiczno – prawnym. Chodzi mianowicie o ich płynność finansową oraz o to, czy w danym momencie nie są akurat w stanie upadłości czy likwidacji. Jeżeli takie sytuacje zaistnieją to należy postąpić zgodnie z wyznaczonymi dla tych celów przepisami.

Omówienie poszczególnych przypadków znajdą państwo w kolejnych artykułach.