Wypłaty środków z pracowniczych programów emerytalnych

Istnieje możliwość wypłaty środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego. Dzieje się to jednak w ściśle określonych przepisami sytuacjach.

Kiedy wypłata środków z PPE?

Może to nastąpić (art. 26 ust. 1 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych):

• na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat albo wcześniejszym uzyskaniu uprawnień emerytalnych lub w razie orzeczenia właściwego organu o uzyskaniu uprawnień do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy,
• w razie niewystąpienia uczestnika z żądaniem wypłaty środków przed ukończeniem przez niego 70 lat, po osiągnięciu tego wieku,
• w razie likwidacji pracowniczego towarzystwa lub funduszu emerytalnego, o ile nie nastąpi wypłata transferowa bądź przejęcie funduszu przez inne towarzystwo emerytalne,
• w razie likwidacji funduszu inwestycyjnego, o ile nie nastąpi wypłata transferowa lub przeniesienie środków do innego funduszu zarządzanego przez to samo towarzystwo,
• w razie likwidacji zakładu lub towarzystwa ubezpieczeń, o ile nie nastąpi wypłata transferowa lub przelew praw (cesja) z umowy pracodawcy z zakładem bądź towarzystwem ubezpieczeń na rzecz innego zakładu lub towarzystwa ubezpieczeniowego,
• w wypadku śmierci uczestnika – na rzecz osoby uposażonej lub spadkobierców.

W zależności od żądania uczestnika pracowniczego programu emerytalnego wypłaty mogą być dokonywane:

• jednorazowo bądź ratalnie;
• w gotówce lub przelewem na wskazany przez uczestnika rachunek, w tym również na rachunek w zakładzie ubezpieczeń lub towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych, pod warunkiem że nie jest on prowadzony w ramach pracowniczego programu emerytalnego.

Wypłaty jednorazowe muszą być dokonane w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia zgłoszenia żądania.

Natomiast wypłaty w trybie ratalnym płatne są w następujący sposób. Pierwsza rata jest płatna w terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc od dnia zgłoszenia żądania, chyba że uczestnik zażąda wypłaty w terminie późniejszym. Następne raty także płatne są w równych odstępach czasowych (zazwyczaj 1 miesiąca).

Wypłata bez wniosku

Zdarza się też i tak, że jeżeli uczestnik pracowniczego programu emerytalnego ukończył 70 lat, to wypłata zgromadzonych przez niego środków następuje bez wniosku uczestnika. Płatna jest natomiast jednorazowo, w terminie 3 miesięcy od daty ukończenia 70 lat przez tą osobę.

Poza sytuacjami:

• likwidacji pracowniczego towarzystwa lub funduszu emerytalnego, o ile nie nastąpi wypłata transferowa bądź przejęcie funduszu przez inne towarzystwo emerytalne;
• likwidacji funduszu inwestycyjnego, o ile nie nastąpi wypłata transferowa lub przeniesienie środków do innego funduszu zarządzanego przez to samo towarzystwo;
• likwidacji zakładu lub towarzystwa ubezpieczeń, o ile nie nastąpi wypłata transferowa lub przelew praw (cesja) z umowy pracodawcy z zakładem bądź towarzystwem ubezpieczeń na rzecz innego zakładu lub towarzystwa ubezpieczeniowego,
  wypłata środków skutkuje utratę prawa do udziału w pracowniczych programach emerytalnych w przyszłości.

Istnieje możliwość, aby osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących programy emerytalne w tym samym czasie uczestniczyła w więcej niż jednym programie emerytalnym.

Jeżeli w takim przypadku pracownik pozostawałby uczestnikiem innego programu emerytalnego, to nie może nastąpić wypłata środków. W takim przypadku można dokonać jedynie wypłaty transferowej.

Terminy i warunki wypłat ratalnych

Terminy i warunki wypłat ratalnych powinny być określone, zgodnie z ustaleniami zakładowej umowy emerytalnej w statucie pracowniczego funduszu emerytalnego, umowie z funduszem inwestycyjnym albo umowie z zakładem bądź towarzystwem ubezpieczeń.

Powinno się tam znaleźć również zapewnieniem możliwości wypowiedzenia i jednorazowej wypłaty w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące oraz przelewu praw do środków (cesji) na rzecz osób trzecich z jednoczesną dopuszczalnością ich zablokowania na czas oznaczony.

W przypadku, kiedy nie można odnaleźć regulacji prawnych dotyczących zasady obliczania i wypłat środków zgromadzonych na rachunkach w pracowniczym funduszu emerytalnym należy odwołać się do przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Jeżeli te środku zgromadzone zostały na rachunkach w funduszach inwestycyjnych to należy oprzeć się o przepisy o funduszach inwestycyjnych. A w przypadku rachunku towarzystw bądź zakładów ubezpieczeń sprawę regulują przepisy o działalności ubezpieczeniowej. Szczegółowe zasady określają odpowiednio statuty, ogólne warunki ubezpieczenia lub regulaminy.

Wypłata transferowa

Wypłata transferowa jest dokonywana do innego pracowniczego programu emerytalnego na podstawie dyspozycji pracownika po ustaniu uczestnictwa w dotychczasowym programie i przystąpieniu do nowego na skutek:

• zmiany pracodawcy,
• wypowiedzenia udziału w programie przez pracownika,
• likwidacji pracowniczego programu emerytalnego,
• zmiany formy pracowniczego programu emerytalnego lub podmiotu nim zarządzającego.

Podpisywana, między pracodawcą a uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego, zakładowa umowa emerytalna powinna przewidywać terminy i sposób przyjęcia nowego uczestnika, który zamierza dokonać wypłaty transferowej i uczestniczyć w pracowniczym programie emerytalnym po zmianie pracodawcy, jeżeli spełnia on warunki zawarte w umowie.

Zgodnie z art. 28 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, umowy z zakładem albo towarzystwem ubezpieczeń, umowy z funduszem inwestycyjnym oraz statuty pracowniczych funduszy emerytalnych powinny określać terminy, warunki i zapewniać przyjmowanie wpłat transferowych oraz przyjmowanie uczestników zamierzających kontynuować udział w pracowniczym programie emerytalnym.

Zwrot środków zgromadzonych w programie

Istnieje możliwość dokonanie zwrotu środków zgromadzonych w programie emerytalnym.

Może to nastąpić w razie wypowiedzenia umowy przez uczestnika pracowniczego programu emerytalnego w związku z likwidacją programu w przypadku spadku wartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej w umowie z zakładem albo towarzystwem ubezpieczeń, funduszem inwestycyjnym bądź w statucie funduszu emerytalnego, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty bądź wypłaty transferowej.

Zgodnie z przepisami ustawy podmiot zarządzający środkami zobowiązany jest do ich zwrotu w terminie upływu okresu wypowiedzenia według dyspozycji pracownika zawartej w wypowiedzeniu.

Zarówno wypłata środków, wypłata transferowa, jak też zwrot środków zgromadzonych w funduszu inwestycyjnym w wyniku realizacji pracowniczego programu emerytalnego następują w formie pieniężnej, po odkupieniu przez ten fundusz jednostek uczestnictwa znajdujących się na rachunku uczestnika (art. 30 ustawy).

Wypowiedzenie pracowniczej umowy emerytalnej

W każdej zakładowej umowie emerytalnej powinien znaleźć się punkt zezwalający uczestnikowi pracowniczego programu emerytalnego na dokonanie w każdym czasie wypowiedzenia pracowniczej umowy emerytalnej.

Wypowiedzenie to należy złożyć pracodawcy w formie pisemnej. Przy czym okres wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być krótszy niż 1 miesiąc i dłuższy niż 3 miesiące.

W przypadku wypowiedzenia umowy, środki dotychczas zgromadzone na rachunku uczestnika pozostają na tym rachunku aż do czasu ich wypłaty zgodnie z postanowieniami zakładowej umowy emerytalnej, z wyjątkiem wypłaty transferowej do innego pracowniczego programu emerytalnego, która następuje na wniosek uczestnika.