Zarządzanie operacyjne i strategiczne

Skuteczne zarządzanie podmiotem gospodarczym powinno mieć na celu realizację założeń planów długoterminowych podejmowanych przez zarząd przedsiębiorstwa poprzez odpowiednio dobrane metody i narzędzia, a szerzej przez dobrany cały system.

Nowoczesna koncepcja zarządzania

Jedną z najnowszych koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem jest controlling. Zarządzanie w formie controllingu nie ma jeszcze jednolitej definicji, ale można je ująć w trzech znaczeniach.

Po pierwsze, zarządzanie poprzez controlling to system wzajemnie powiązanych przedsięwzięć, zasad, metod i technik służących wewnętrznemu systemowi sterowania i kontroli, zorientowanemu na osiągnięcie planowanego celu.

Po drugie, controlling to proces nawigacji i sterowania gospodarczego za pomocą planu, wyznaczającego miejsce przeznaczenia.

I po trzecie, za controlling możemy uważać zintegrowany podsystem kierowania, planowania, kontroli i informacji, wspierający adaptację i koordynację całego systemu zarządzania.

Zarządzanie przedsiębiorstwem w myśl koncepcji controllingu sprowadza się do dwóch jego typów:

• zarządzania strategicznego;
• zarządzania operacyjnego.

Controlling strategiczny

Zarządzanie strategiczne polega na prognozowaniu i planowaniu.

W czasie powyższych działań naczelny zarząd decyduje o najważniejszych kwestiach związanych z tym, co przedsiębiorstwo zamierza robić oraz jak zamierza to osiągnąć.

Kiedy decydujemy się na zastosowanie tego rodzaju strategii, to niezbędne będą nam informacje dotyczące przyszłości firmy, danego sektora rynku, możliwej konkurencji, czyli potrzebne będą nam prognozy marketnigowe.

W przypadku gdy prognozy są już opracowane, przedsiębiorstwo może planować, w jaki sposób osiągnąć zamierzone cele przez zarządzanie oparte na prognozie.

Celem controllingu strategicznego jest wzajemna koordynacja działalności poszczególnych podsystemów zarządzania strategicznego, czyli planowania i kontroli oraz zasilania w informacje strategiczne.

Ponadto contolling strategiczny ma za zadanie:

• wykazanie i wzajemne uzgodnienie powiązań między otoczeniem, zachowaniem menedżerów i strukturą organizacyjną poszczególnych podsystemów;
• uwzględnienie subiektywnego i obiektywnego zapotrzebowania na informacje;
• ukształtowanie możliwie optymalnej struktury komunikacyjnej szczebla strategicznego przy wykorzystaniu obecnych technik informacyjnych;
• wyposażenie poszczególnych podsystemów w odpowiedni stopień elastyczności umożliwiający szybkie dopasowanie do zmieniających się warunków działania, jednocześnie minimalizując koszty.

Każdej fazie opracowania strategii, na każdym szczeblu, towarzyszy kontrola strategiczna. Jej zadaniem jest zintegrowanie całego procesu strategicznego. Ponadto z uwagi na fakt kompleksowości otoczenia i niepewności jego dalszego rozwoju kontrola strategiczna nad redukcją obszaru i uproszczeniem działań strategicznych musi być stała.

Koncepcja zarządzania strategicznego ma kilka naczelnych zadać względem przedsiębiorstwa. A są to:

• dostarczanie odpowiednich informacji o otoczeniu, przedsiębiorstwie i zakresie użycia poszczególnych instrumentów oraz strukturyzacja procesów strategicznych;
• inicjowanie i wspieranie naczelnego kierownictwa w poszukiwaniu oraz optymalnym wykorzystywaniu przyszłych potencjałów strategicznych przedsiębiorstwa;
• nadzorowanie procesów kontroli strategicznej, przeprowadzanie analiz, opracowywanie przeciwdziałań oraz ukształtowanie strategicznego systemu sprawozdawczości;
• zabezpieczenie i nadzorowanie implementacji strategii, w tym głównie sprzężenie i koordynacja z controllingiem operacyjnym.

Controlling operacyjny

Zarządzanie operacyjne wiąże się z opracowaniem przez naczelne kierownictwo i zatwierdzeniem do realizacji strategii wyznaczających ramy dla szczebla taktycznego i operacyjnego.

Można nawet powiedzieć, że controlling operacyjny jest ściśle związany ze strategicznym, bowiem jego zadaniem jest konkretyzacja i weryfikacja poszczególnych koncepcji i programów strategicznych.

Zasadniczym celem controllingu operacyjnego jest koordynacja i współdziałanie w ramach procesów strategii. Ponadto system ten ma za zadanie wspomaganie i doradztwo poszczególnych decydentów poprzez dostarczanie odpowiednich analiz i rachunków decyzyjnych oraz zasilanie controllingu strategicznego w informacje o etapach realizacji strategii.

Aby sprawnie i efektywnie działać controlling operacyjny powinien opierać się na kilku podstawowych etapach działań.

Etap I: Określenie (na podstawie wytyczonych strategii) celów głównych i cząstkowych.

Etap II: Opracowanie planów działań i akcji służących realizacji tych celów.

Etap III: Konfrontacja z finansami, czyli przełożenie planów działań na budżety.

Etap IV: Ustalenie poszczególnych wskaźników.

Etap V: Zapewnienie możliwie aktywnego i konstruktywnego współdziałania członków organizacji w ramach powyższych procesów (cele pracowników, wpływ poszczególnych działań na ich zachowanie itp.).

Etap VI: Kontrola procesu realizacji strategii.

Etap VII: Sterowanie procesem realizacji strategii.

Etap VIII: Sporządzanie sprawozdań.

Controlling operacyjny niesie ze sobą kilka nadrzędnych zadań, dzięki którym prowadzenie i działalność firmy staną się bardziej efektywne i sprzyjające jej rozwojowi.

Do zadań controllingu operacyjnego należą:

Po pierwsze, zapewnienie przejrzystego i dostępnego dla wszystkich systemów celów (należy zaznaczyć, że cały controlling opiera się na takim właśnie systemie).

Po drugie, ma on za zadanie zapewnienie jasno, realistycznie i dokładnie sformułowanych celów, żeby można je było osiągnąć i kontrolować.

Po trzecie, powinien on umożliwiać lub ułatwiać kierowanie przebiegiem ustalania celów jako procesem politycznego przetargu decydentów i różnorodnych grup nacisku.

Ostatnie zadanie to zadanie natury strukturalnej, bowiem controlling operacyjny powinien również określać reguły i linie postępowania przy opracowywaniu celów.